Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica) – roślina wieloletnia z rodziny pokrzywowatych (Urticaceae). Osiąga wysokość 30-150 cm (czasem większą). Łodyga prosta, czterokanciasta, słabo rozgałęziona. Liście naprzeciwległe, mocno ząbkowane, u nasady sercowate. Łodygę i liście porastają nieduże, parzące włoski (młode pokrzywy zwyczajne są słabo porośnięte). Korzenie włókniste. Jest to roślina dwupienna o wydłużonych, zwisających kwiatostanach, jej owocem jest drobny orzech. Kwitnie od czerwca do jesieni.
Występuje w stanie dzikim w Europie, Azji, Ameryce Północnej i Afryce Północnej. W Polsce jest to gatunek pospolity, uważany za chwast. Porasta przydroża, pola i ogrody. Nazywana jest także pokrzywą wielką.
Pokrzywa zwyczajna – zastosowanie
Pokrzywę zwyczajną wykorzystuje się od dawna na wiele sposobów – jako roślinę leczniczą, w kosmetyce, w sztuce kulinarnej i na paszę, a także do wytwarzania włókien oraz barwników, również w ogrodnictwie. Używa się w tym celu jej liści, korzenia, ziela lub nasienia.
Właściwości lecznicze pokrzywy zwyczajnej
W liściach i zielu pokrzywy znajdują się barwniki roślinne (chlorofile a i b, ksantofil, karoteny), garbniki, flawonoidy oraz kwasy organiczne. Parzące włoski, powodujące podrażnienia skóry człowieka i zwierząt, zawierają aminy (acetylocholinę i histaminę) oraz kwas mrówkowy. Z kolei w korzeniu pokrzywy zwyczajnej występują sole mineralne (wapń i potas). Roślina jest źródłem witamin K, C i A oraz karotenu.
Dzięki zawartości witaminy K i flawonoidów pokrzywa zwyczajna ma działanie przeciwkrwotoczne i wspiera produkcję czerwonych krwinek. Jest też stosowana jako środek moczopędny, przeciwbiegunkowy i remineralizujący. Pomaga oczyszczać krew.
W medycynie ludowej pokrzywę zwyczajną stosuje się do biczowania ciała, mającego na celu złagodzenie bólu przy reumatyzmie, artretyzmie i zapaleniu nerwu kulszowego.
Liść pokrzywy uważany jest za lek przeciwcukrzycowy, a jej korzenie i nasiona stosuje się w przypadku kamicy nerkowej i nieżytów pęcherza, stanów zapalnych i zakażeń bakteryjnych układu moczowego. Przetwory z liści wspomagają wydzielanie soku żołądkowego i łagodzą stany zapalne przewodu pokarmowego. Poza działaniem przeciwzapalnym, roślina posiada też właściwości antyalergiczne.
Ponadto wzmacnia układ odpornościowy i oczyszcza organizm – systematyczne picie soku z pokrzywy wyraźnie zwiększa wydalanie z moczem szkodliwych produktów przemiany materii.
Podobnie jak w przypadku innych ziół, jeśli pokrzywę pije się regularnie przez cały rok, zalecane są kilkutygodniowe przerwy.
Pokrzywa zwyczajna – zastosowanie w innych dziedzinach
Pokrzywa pomaga nie tylko dbać o zdrowie, ale i o wygląd – w kosmetyce stosowana jest, by wzmocnić włosy i zapobiec ich wypadaniu, w walce z łupieżem i przetłuszczającą się skórą głowy, a także do pielęgnacji cery trądzikowej. Pity regularnie sok z pokrzywy w znaczący sposób poprawi stan osłabionych włosów, skóry i paznokci.
W ostatnich latach pokrzywa powraca do łask także w kuchni – z liści młodych pokrzyw można przyrządzić odżywcze zupy lub sałatki, albo stosować ją podobnie jak szpinak. Pokrzywę podawano od zawsze osobom osłabionym, starszym lub dzieciom, by wspomóc regenerację organizmu. Jeśli sami zbieramy pokrzywę, należy pamiętać o kilku rzeczach: roślinę zbieramy w miejscach oddalonych od zanieczyszczeń (a więc nie przy drogach) i przed kwitnięciem (później nie jest już tak wartościowa, bo wszystko, co najlepsze, oddaje kwiatom i nasionom). Małe (młode) pokrzywy możemy zebrać w całości, z większych (starszych) odrywamy tylko trzy-cztery górne piętra. Młodą wystarczy sparzyć, a starszą należy kilka minut gotować, by włoski przestały parzyć.
Z liści pokrzywy zwyczajnej otrzymuje się zielony barwnik, wykorzystywany w przemyśle spożywczym, kosmetycznym i farmaceutycznym, a korzeniami farbuje się (zaprawioną ałunem) wełnę na żółto. Pokrzywę można także wykorzystywać do wyrobu włókien.
Pokrzywa zwyczajna – sposób użycia
Sok z pokrzywy
Gotowy sok można kupić w sklepie, ale możemy też wycisnąć go sami. W tym celu należy zebrać dosyć dużo pokrzywy (nie jest zbyt soczysta) i po umyciu wycisnąć w sokowniku. Świeży sok z pokrzywy zwyczajnej możesz przechowywać w lodówce przez ok. 4 dni.
Wystarczy pić 1-2 łyżki soku dziennie przez dwa tygodnie, by wzmocnić organizm i mieć zdrowszą krew oraz samopoczucie.
Syrop z soku z pokrzywy
125 g soku gotuj ze 125 g cukru, aż mikstura zgęstnieje do konsystencji syropu.
Stosuj pomocniczo przy chorobach przewodu pokarmowego.
Napar z liści i korzeni pokrzywy
25 g korzeni i liści wrzuć do pół litra wody i gotuj przez 3 minuty, a następnie parz przez 20 minut pod przykryciem. Odcedź i pij przez cały dzień w 2-3 porcjach.
Zalecany przy chorobach reumatycznych, biegunkach i podczas kuracji oczyszczających.
Pokrzywa zwyczajna – przeciwwskazania
Choć uważana jest za lek na cukrzycę, pokrzywy nie poleca się osobom, które już przyjmują leki na tę chorobę – pokrzywa może bowiem wzmocnić ich działanie. Nie powinni jej także stosować ci, których czeka zabieg chirurgiczny lub dopiero co go przeszli (może wzmóc krwawienie), jak również zażywający leki przeciwzakrzepowe czy osoby z ostrą niewydolnością nerek.
