Krwawnik pospolity (Achillea millefolium) jest wieloletnią byliną z rodziny astrowatych. Jego inne nazwy stolist, tysiącilt, renisz. To roślina eurosyberyjska zawleczona do Australii i Nowej Zelandii, w Ameryce Północnej prawdopodobnie zdziczała, występują tam formy tetraploidalne, podczas gdy formy europejskie są głównie heksaploidalne. W Polsce jest bardzo popularny jako składnik dzikich trawników, wytworzył sporo form uznawanych często za odrębne gatunki. Jest chwastem pospolitym, spotykanym przy drogach, na łąkach, nieużytkach.
Ma podziemne kłącze corocznie dające nowe pęd. Długa łodyga jest wznosząca się i sztywna, osiąga 80 cm wysokości. Gęste liście są lancetowate, długie, ułożone jak pióra strusia po 2-3, pierzastosieczne. Kwiaty języczkowate w liczbie 4-6, białe, bardzo rzadko różowe, zebrane w nibybaldachy a szczytach pędów w drobne koszyczki w dość gęstych, płaskich baldachogronach. Roślina o mocnym aromacie, pachnie miło, balsamicznie, smak ma słonawo-gorzkawy. Kwitnie od czerwca do października. Lubi słoneczne stanowiska i żyzną glebę. Pozyskuje się go ze stanowisk naturalnych.
Krwawnik pospolity – zastosowanie
Surowcem zielarskim jest ziele krwawnika, czyli liście, górne pędy z kwiatami, a także same kwiaty. Ziele należy zbierać w trakcie kwitnienia, suszymy je w ciemnym miejscu, w temperaturze 35° C.
Za liśćmi krwawnika przepadają indyki, dodaje się je do karmy kaczek i kur. Lubi je także bydło. Przy tym roślina tak szybko odrasta, że utarło sie już ludowe porzekadło, iż krwawnik „odrasta pod zębami bydła”. Zioło to było polecane już przez Hipokratesa w V wieku n.e. przeciw żylakom odbytu. Grecki lekarz Dioskurides zalecał je przy chorobie wrzodowej. Ciekawostką jest, że łacińska nazwa Achillea pochodzi od Achillesa, bohatera wojny trojańskiej, opisywanej przez Homera.
Legenda głosi, że podczas wojny trojańskiej Achilles opatrywał rannych wojowników właśnie tą roślina, którą potem nazwano na jego cześć. W Polsce krwawnik pospolity był popularny jako wartościowe ziele ofiarowane przez lud Matce Boskiej Zielnej, wchodzi tradycyjnie w skład suszonych bukietów i wieńców. W Szwecji suszone ziele używane było swego czasu zamiast tytoniu. Z kolei w ogrodzie ma te przydatna cechę, że dodane do kompostu przyspiesza jego rozkład.
Krwawnik pospolity – właściwości lecznicze
Jest to jedna z najstarszych roślin leczniczych, zawiera cenny olejek eteryczny, w którego skład wchodzi m.in. cyneol, azuen, pinen. Czynnym alkaloidem jest achilleina, właśnie ona nadaje gorzki smak roślinie. Poza tym zawiera garbniki, cholinę, flawonoidy, sole mineralne. Cholina, wchodząca w skład kompleksu witamin B, ma właściwości obniżające ciśnienie krwi. Kwiaty mają więcej olejku eterycznego i flawonoidów niż całe ziele. Niemal dorównują pod tym względem kwiatom rumianku.
Badania farmakologiczne, prowadzone z udziałem zwierząt, wykazały, że krwawnik ma działanie przeciwkrwotoczne, reguluje miesiączkowanie i łagodzi bóle menstruacyjne. Dzięki flawonoidom i olejkowi lotnemu działa przeciwskurczowo. Jest łagodnie moczopędny, żółciopędny i przeciwbólowy. Ma też właściwości wzmacniające i regulujące przemianę materii. Pobudza wydzielanie soków trawiennych, toteż ułatwia trawienie, zapobiega wzdęciom. Działa przeciwzapalnie, cytotoksycznie i bakteriostatycznie. Te trzy ostatnie cechy zawdzięcza obecności azulenów.
W zbyt dużych dawkach roślina może powodować zatrucia, po okresie dłuższego stosowania może wystąpić nadwrażliwość na światło słoneczne. Najlepiej robić odstępy czasowe pomiędzy kuracjami. Należy też zachować ostrożność podczas zbierania, gdyż składniki czynne mogą powodować odczyny alergiczne na skórze. Nie wolno stosować go w czasie ciąży ze względu na jego działanie pobudzające skurcze macicy.
Sposób użycia – krwawnik pospolity
- Napar: 2 łyżki ziela krwawnika zalewamy szklanką wrzątku. Dla smaku, jeśli lubimy, można dodać dwa listki świeżej mięty. Zaparzać pod przykryciem przez kwadrans, odcedzić. Taki napar pijemy porcjami po pół szklanki w ciągu dnia co kilka godzin. Stosuje się go przy krwawieniach w przewodzie pokarmowym, np. wrzodach lub hemoroidach, także w stanach spastycznych mięśni pęcherza, w nawykowym zaparciu stolca, napadowych bólach jelita grubego.
- Świeży sok: dużą ilość świeżo zerwanych liści krwawnika wrzucamy do sokowirówki lub blendujemy i odciskamy powstały sok. Przelewamy do ciemnej buteleczki i pijemy 3 razy dziennie rozcieńczając 2 łyżeczki do herbaty soku w 4 łyżeczkach wody. Zapobiega tworzeniu kamieni nerkowych, przyspiesza przemianę materii. Podaje się go również na apetyt i na oczyszczenie organizmu. Można dodawać sok także do kąpieli, 20 kropli na wannę wody, działa kojąco i leczniczo na skórę, ma właściwości przeciwzapalne zarówno stosowany wewnętrznie, jak i zewnętrznie.
- Kanapki z krwawnikiem: na chleb posmarowany prawdziwym masłem położyć jajko na twardo, posypać je rzeżuchą i posiekanymi, świeżymi listkami krwawnika. Można je dodawać do wszelkiego rodzaju sałatek. Podbijają smak potraw i są prawdziwie zdrowe.
