Tymianek pospolity (Thymus vulgaris) należy do rodziny roślin jasnotowatych, zwany również macierzanką, tymiankiem właściwym i tymianem. Jest to krzew osiągający około 30 cm wysokości. Surowcem stosowanym w lecznictwie i kulinarii jest ziele tymianku, czyli niezdrewniała łodyga z liśćmi i rozkwitającymi kwiatami.
Znany od tysięcy lat, używany był w starożytnym Egipcie, Grecji i Rzymie. Pochodzący z obszarów śródziemnomorskich, obecnie znany jest przede wszystkim jako przyprawa, nadająca smak wielu potrawom, ale również jako cenna roślina lecznicza.
Aktualnie uprawia się go przede wszystkim w Europie i Ameryce Północnej. Co ciekawe, w przeszłości wykorzystywany był między innymi do balsamowania zwłok, a kobiety wierzyły, że powiększa biust, dlatego często go jadały i dodawały do kąpieli. Ponadto roślina ta symbolizowała odwagę, dlatego w średniowieczu damy obdarowywały swoich rycerzy gałązkami tymianku.
Tymianek pospolity – zastosowanie
kulinarne
Tymianek pospolity stosowany jest w kuchni jako przyprawa świeża bądź suszona, która idealnie łączy się z wieloma składnikami. Według niektórych ma delikatny posmak goździków. Jego przyjemnie ostry aromat i smak działa pobudzająco i pasuje do większości mięs, sałatek i sosów. Tymianek nie dominuje potrawy, raczej uwypukla jej walory smakowe. Należy jednak pamiętać, że suszony ma bardziej intensywny aromat, dlatego trzeba uważać żeby nie przesadzić z jego ilością.
Zapaleni smakosze uważają, że tymianek perfekcyjnie pasuje do królika. Świetnie komponuje się również z potrawami, w których w skład wchodzą pomidory. Obok oregano, stanowi główną przyprawę włoskich pizz. Tymianku używa się również jako dodatku do innych mieszanek i tak na przykład w Europie, tymianek pospolity wchodzi w skład mieszanki ziół prowansalskich, gdzie wraz z rozmarynem, cząbrem, szałwią, oregano i majerankiem cudownie podkreśla dania kuchni europejskich.
W krajach bliskowschodnich miesza się go z sumakiem, sezamem i oregano. Taką mieszankę nazywamy zatarem i jest ona używana jako dodatek do pieczywa i nabiału. W Polsce tymianek często dodaje się do ryb (ze względu na cytrusowy aromat i posmak) oraz drobiu.
kosmetyczne
Napar tymiankowy można stosować jako tonik do cery mieszanej i tłustej ze skłonnością do trądziku. Jako, że jest skuteczny w walce z łupieżem, wchodzi również w skład szamponów przeciwłupieżowych. Stosuje się go również do włosów przetłuszczających. Wiele osób korzysta również z kąpieli tymiankowych.
Tymianek pospolity świetnie sprawdza się jako zioło dodawane do odświeżających kąpieli, które są skuteczne w walce z przeziębieniem. W sklepach można kupić gotowy olejek tymiankowy, nadający się do kąpieli i masażu, który odpręża zmęczone ciało i relaksuje po ciężkim dniu w pracy.
Tymianek pospolity – działanie i właściwości lecznicze
Tymianek pospolity posiada wiele witamin i jest stosowany jako roślina lecznicza, ponieważ ma działanie:
- wykrztuśne
- przeciwbakteryjne
- przeciwzapalne
- przeciwrobacze
- ściągające
- ułatwiające trawienie
Wspomniane powyżej zastosowanie kosmetyczne wiąże się z korzyściami zdrowotnymi. Świeży tymianek jest niewątpliwie bardziej skuteczny niż suszony. Działa odkrztuśnie, dlatego inhalacje tymiankowe stosowane są w stanach zapalnych dróg oddechowych, przy kaszlu, zapaleniu oskrzeli, astmie czy chrypce. Skutecznie działa również przy problemach gastrycznych, ułatwiając trawienie i zapobiegając wzdęciom. Stosuje się go także w stomatologii, jako dodatek do past i płukanek, ponieważ zapobiega i leczy krwawiące dziąsła.
Tymianek pospolity – sposób użycia
wykrztuśny syrop z tymianku pospolitego
3 łyżki suszonego tymianku albo kilka gałązek świeżego zalewamy szklanką wrzącej wody i parzymy przez 20 minut. Im bardziej skoncentrowany tym lepszy, ale starajmy się nie przesadzić, bo ciężko będzie nam go przełknąć. Następnie odcedzamy. Niektórzy dodają miód i cynamon do smaku, zwłaszcza gdy podają go chorym dzieciom. Taki syrop należy przechowywać w temperaturze pokojowej do trzech dni i podawać 3 – 4 razy dziennie po jednej łyżce. Nie podawać dzieciom poniżej 3 roku życia.
herbata z tymianku na lepsze trawienie oraz jako płyn do płukania jamy ustnej na zdrowe zęby i dziąsła
łodygę świeżego tymianku zalewamy szklanką wrzącej wody i pozostawiamy pod przykryciem przez około 15 minut. Po zaparzeniu usuwamy łodygę. Jeśli napar taki zdecydujemy się wypić, możemy opcjonalnie dodać miód i sok z cytryny. Używany jako płyn do płukania, należy poczekać aż ostygnie, a następnie płucząc nim jamę ustną, zużyć całą ilość naparu.
tymianek na włosy
Herbatą tymiankową (bez miodu i cytryny) możemy wypłukać włosy zaraz po ich umyciu. Nie spłukujemy. Możemy też przygotować specjalną wcierkę do włosów z dodatkiem kilku kropel octu jabłkowego, którą masujemy i uciskamy skalp. Żeby zauważyć efekty taką wcierkę oraz płukankę należy stosować codziennie.
tonik z dodatkiem tymianku
Ćwierć łyżki suszonego tymianku zalewamy 1/4 szklanki wrzącej wody, a następnie parzymy przez około 20 minut. Zostawiamy do ostygnięcia. Przemywamy cerę nasączonym wacikiem dwa razy dziennie. Przechowujemy w lodówce maksymalnie do trzech dni. Żeby cieszyć się jego przydatnością przez dłuższy czas, można dodać kosmetycznego konserwantu.
