Goryczka żółta (Gentiana lutea), pochodzi z Europy i należy do największych gatunków tej rodziny rodziny. Znajduje się w południowych i centralnych górzystych regionach Europy od Hiszpanii po Bałkany. W Alpach jest rośliną pospolitą. Preferuje wysokość od 700-2400 metrów w zacienionych lub osłoniętymi miejscami, preferuje glebę gliniastą. Można ją łatwo uprawiać z obu nasion lub rozdzielając duże korony korowe. Części podziemne zbierane są w spadku, krojone i suszone powoli. Proces suszenia rozwija zapach, kolor i smak tego tradycyjnego zioła leczniczego.
Goryczka żółta ma skupisko pachnących pomarańczowożółtych kwiatów, wyprostowanych łodyg i gładkich owalnych liści. Jest rośliną wieloletnią, która rośnie do wysokości 1,8 metra. Korzenie i kłącza są czasami rozgałęzione, o grubości od 5 do 40 mm i prawie cylindryczne. Kolor od ciemnobrązowego do jasnobrązowego. Ciemniejsze korzenie wydają bardziej wyraźne gorzki smak. Użyteczne leczniczo części rośliny to kłącza i korzenie.
Goryczka żółta – właściwości lecznicze
Gorzki smak rośliny jest spowodowany gorzkimi glikozydami goryczkowymi. Przede wszystkim gentiopirozyd, swertiamarin, amarogentyna i gentiopryna. Goryczka żółta zawiera kilka alkaloidów, głównie goryczki i gentyutyny. Dodatkowo zawiera składniki: ksantony, triterpeny, pektyny, taninę, śluzę i cukier.
Podstawowymi zasadami aktywnymi są gorzkie substancje zawarte w ziele. Powodują one odruch wzbudzenia receptorów smaku, co prowadzi do zwiększonego wydzielania śliny i soków trawiennych: jelitowego, trzustkowego i żółci. Roślina ma długą historię użycia, jako krople żołądkowe wykorzystywane do pobudzania apetytu i lepszego trawienia przez ogólne stymulowanie soków trawiennych.
Goryczka żółta, podobnie jak wszystkie gorzkie rośliny, jest ważna w tradycyjnej medycynie ziołowej. Służy jako lekarstwo na fizyczne i psychiczne wyczerpanie. Goryczka żółta posiada działanie przeciwmiażdżycowe. Jest to tradycyjny lek ziołowy w przypadku objawów spowolnienia trawienia, takich jak niestrawność i wzdęcia.
Jest używana, jako naturalna kuracja ziołowa w celu zwiększenia masy ciała przy anoreksji. Uważa się, że gorycz wzmacnia cały system poprzez pobudzanie funkcji układu trawiennego, jak również ogólne krążenie i aktywność wielu gruczołów i narządów. Może też odgrywać rolę w normalizowaniu działania hormonów tarczycy. Goryczka żółta przyśpiesza przemianę materii i pobudza układ nerwowy, wzmacnia zespół zaburzonego wchłaniania i ogólne osłabienie. Podobno, działanie goryczki zaczyna się, gdy jest absorbowane przez błonę jamy ustnej, cząstki w goryczce stymulują kubki smakowe.
Goryczka żółta – zastosowanie
Goryczka żółta jest tradycyjnie stosowana, jako ziołowy lek na leczenie ran i owrzodzeń. Zioło jest stosowane wewnętrznie, jako lekarstwo na ból gardła i zapalenie stawów. Roślina była tradycyjnie często stosowana w połączeniu z innymi stymulatorami trawiennymi, takimi jak imbir i kardamon. Podstawowe zastosowania: utrata apetytu, zaburzenia żołądkowe, niestrawność, żółtaczka, zaburzenia czynności wątroby.
Ziele jest stosowane, jako konstruktor krwi, tradycyjnie stosowana jest przy rekonwalescencji po przebytych ciężkich chorobach. Goryczka żółta dzięki działaniu wzmacniającemu, jest stosowana przez osoby po operacjach chirurgicznych.
Stosowanie wtórne: niedokrwistość, przeziębienie, zaparcia, skurcze żołądka, biegunka, gorączka, wzdęcia, dna moczanowa, zgaga, zaburzone miesiączkowanie, nudności. A także na dolegliwości śledziony, problemy z oddawaniem moczu, robaki, drożdżyca. Wyciągi z goryczki żółtej spożywane na czczo i w większych dawkach mają właściwości przeciwpasożytnicze, przede wszystkim przeciwko obleńcom i pierwotniakom. W medycynie ludowej stosowano wywary z rośliny na podagrę, reumatyzm, niedokrwistość, a zewnętrznie do robienia okładów i przemywania ropnych ran.
Goryczka żółta – sposób użycia
Wywar:
- 1 porcja korzenia
- 1 porcja świeżych skórek cytrynowych
- 2 porcje suszonej skórki pomarańczowej
- 1 szklanka wody
Gotować na małym ogniu mieszankę przez jedną lub dwie godziny. Ostawić do wystygnięcia.
Ewentualnie na poprawę apetytu.
Do garnka wsypać 1 łyżkę rozdrobnionego korzenia goryczki i wlać 2 szklankę wody, doprowadzić płyn do wrzenia, przykryć garnek i gotować na wolnym ogniu przez 5 minut. Po czym odstawić do wystygnięcia. Spożywać od 1 do dwóch łyżek przed posiłkiem.
Nalewka:
- 1 porcja korzenia
- ¼ porcji suszonych skórki pomarańczowej
- 1/5 porcji nasion kardamonu
Należy wymieszać składniki mieszanki w jednej porcji wódki (wino lub inne alkohole można zastąpić wódką). Potrząsnąć mieszaniną codziennie. Po dwóch tygodniach odcedzić ciecz i przelać do butelki. Spożywać 1 łyżeczkę pół godziny przed posiłkiem. Dla wzmocnienia walorów smakowych można dodać miodu pszczelego.
Przy chorobach pasożytniczych, spożywa się ¼ łyżeczki rozdrobnionego korzenia rośliny i popija się wodą lub pije się mocniejszy wywar.
Można przygotować także lecznicze wino na bazie goryczki żółtej. Składnikami będą: liście rośliny, skórka pomarańczowa, tatarak, bobrek i ewentualnie anyż. Wszystko zalewa się winem, odstawia w ciemne i chłodne miejsce.
