Chinowiec soczystoczerwony (Cortex Cinchonae) – to duże drzewo dochodzące do 30 metrów wysokości rosnące głównie w Ameryce Południowej, w krajach takich jak Peru czy Boliwia, choć z powodzeniem uprawiane jest też obecnie w innych krajach tropikalnych, m.in. w Indonezji na wyspie Jawa. Pochodząca z niego kora chinowca, nazywana także korą jezuitów, to znana od dawna substancja lecznicza, zbierana na wyselekcjonowanych plantacjach drzew i suszona.
Lecznicze działanie kory chinowca poznane zostało przez Inków, którzy macerowali ją w wodzie i podawali jako lekarstwo chorym na febrę. Po odkryciu Ameryki Południowej przez hiszpańskich konkwistadorów i przybyciu wraz z nimi misjonarzy jezuickich, wiedza ta została przejęta przez zakonników w XVII wieku i przywieziona wkrótce do Europy. Tu stała się pożądanym lekarstwem na gorączkę, już nie tylko malaryczną i rozpoczęto jej hodowlę poza środowiskiem naturalnym, uzyskując pierwsze siewki w londyńskim i paryskim ogrodzie botanicznym z nasion pochodzących z Boliwii.
W XIX wieku rozpoczęto natomiast hodowlę chinowca peruwiańskiego na wyspie Jawie, gdzie hodowany jest on powszechnie do dzisiaj. Do ciekawostek związanych z chinowcem należy fakt, że łacińska nazwa drzewa, z którego pochodzi ta substancja lecznicza (Cinchona officinalis – chinowiec lekarski) została nadana przez Linneusza na cześć żony wicekróla Peru, donny Any de Cinchon.
Chinowiec soczystoczerwony – charakterystyka
Chinowiec w stanie naturalnym to dość wysokie drzewo z rodziny marzanowatych, które występuje w formie dużych krzewów lub słabo rozgałęzionych drzew. Surowcem leczniczym zbieranym z niego jest kora z gałęzi i pni o grubości od 2 do 6 milimetrów o szarobrunatnej poprzecznie spękanej powierzchni z ciemnobrązowymi plamami. Wewnątrz kora jest z kolei ciemnobrunatna lub prążkowana o intensywnie gorzkim smaku.
Substancje zawarte w chinowcu soczystoczerwonym
W korze chinowca soczystoczerwonego znajdują się m.in. chinina i cynchonina oraz inne alkaloidy, w tym chinidyna (stereoizomer chininy) i cynonidyna (stereoizomer cynchoniny). Generalnie w porcji kory średnio znajduje się ok. 3%, do 10% chininy, która ma właściwości hamujące erytrocytarne formy zarodźca malarycznego.
Słynny środek znany m.in. z lektury powieści Henryka Sienkiewicza „W pustyni i w puszczy”. W której uratował od śmierci gorączkującą bohaterkę Nel, jest bardzo szybko wchłaniany i równie szybko wydalany przez ludzki organizm. Poza pozytywnym działaniem leczniczym, naturalna chinina ma niestety także szereg niepożądanych działań ubocznych wpływających m.in. na słuch czy układ nerwowy, powoduje także bóle głowy i jej zawroty.
Chinowiec soczystoczerwony – właściwości lecznicze
- właściwości zabójcze dla zarazków malarii
- działanie przeciwgorączkowe
- działanie przeciwarytmiczne
- działanie przeciwzapalne w chorobach jamy ustnej i zębów
- pobudzanie soków trawiennych
- usprawnianie przyswajania pokarmów
- działanie poprawiające przekrwienie skóry głowy i przyspieszające porost włosów
- działanie przyspieszające skurcze macicy we wczesnej fazie porodu
- zewnętrznie: do stosowania na odleżyny oraz źle gojące się rany skórne
- chinina ma też działanie chroniące przed szkodliwym działaniem promieni UV
Chinowiec soczystoczerwony – sposoby podawania
Obecnie w większości przypadków zamiast naturalnych środków z korą chinowca soczystoczerwonego stosuje się ich syntetyczne odpowiedniki, choć w przypadku gorączki malarycznej występującej w krajach tropikalnych, najbardziej skuteczne działanie ma jednak naturalna chinina.
Chinowiec soczystoczerwony można podawać w różnych postaciach. Jeśli chodzi o działanie wewnętrzne, skuteczna jest m.in. nalewka z 2-4 gramów chinowca na szklankę wody popijana trzy do czterech razy dziennie, wino lecznicze pite w dawkach 1-2 łyżek trzy razy dziennie. Można także pokusić się o sporządzenie odwaru z chinowca soczystoczerwonego w proporcjach 0,5 gram kory drobno pokrojonej zalanej szklanką wody. Wszystko gotujemy do trzech minut i pozostawionej na 10 minut.
Lekko słodzoną filiżankę odwaru można pić na pół godziny przed posiłkami na przykład w przypadku problemów trawiennych. Chinina dostępna jest także w postaci kapsułek z suchego wyciągu branych przez chorych 2-3 razy dziennie. Na rany zewnętrzne i odleżyny najlepiej stosować do przemywania 2-3 razy dziennie odwar przygotowany z 30 gram rozdrobnionej kory zagotowanej w litrze wody.
Stosując chininę musimy pamiętać, że może ona wchodzić w niepożądane interakcje m.in., z lekami antydepresyjnymi. Dodatkowo może powodować zmniejszoną krzepliwość krwi i doprowadzać do powstawania znacznych siniaków i wylewów podskórnych. Z kolei chinidyna znajdująca się w chinowcu i przyjmowana w dużych ilościach wraz z korą chinowca może nasilać działanie i doprowadzić do problemów z sercem.
Dlatego przyjmowanie kory chinowca soczystoczerwonego, zwłaszcza w przypadku sporządzanie środków pochodzenia naturalnego, należy zachować sporą ostrożność. Należy skonsultować się z lekarzem lub specjalistą medycyny naturalnej, do którego wiedzy i znajomości efektów ubocznych tego środka mamy zaufanie.
