Głóg dwuszyjkowy (Crataegus oxyacantha) jest krzewem, a czasami niewielkim drzewem z rodziny różowatych. Inaczej jest zwany głożyną. Występuje w Europie, Azji i w Ameryce Północnej. W Polsce jest popularny w niższych partiach gór oraz na zachodnim niżu, aż po Kujawy i Pomorze, a wschodnią granicą jest dolina Wisły i Sanu. Rośnie dziko w widnych lasach i zaroślach. Jest także nasadzany w parkach, w zieleni miejskiej, również w postaci żywopłotów. Odmianami ozdobnymi na wysokim pniu są pełnokwiatowa czerwona Paul ‘s Scarlet i pełnokwiatowa biała Plena. Roślina potrzebuje stanowiska słonecznego. Rośnie na każdej glebie, jest wytrzymała na suszę i mróz.
Osiąga wysokość 3-5 metrów. Liście o kształcie okrągławym, trójklapowym są od góry ciemnozielone, połyskujące, spodem jaśniejsze. Opadają na zimę. Kwitnie na biało w maju i w czerwcu. Kwiaty zebrane w baldachogrona mają pięć płatków, a w środku pęczek pręcików z kontrastującymi, ciemnobrązowymi zakończeniami. Nie pachnie przyjemnie, dopiero suszone kwiaty nabierają miłego aromatu. Owoce są intensywnie czerwone, kulistojajowate, błyszczące i mięsiste. Mają smak gorzkokwaśny, lekko cierpkawy. W środku znajdują się 2-3 pestki.
Głóg dwuszyjkowy – zastosowanie
Nie uprawia się go masowo, surowiec pozyskiwany jest ze stanowisk naturalnych. Oczywiście możemy zasadzić głóg dwuszyjkowy u siebie w ogrodzie i mieć jego owoce pod ręką. Najlepiej pozyskać sadzonkę ze stanu naturalnego. Wkoło starych krzewów, rośnie dużo młodych roślin. Należy wybrać najmłodszą, bardzo młode głogi dobrze się przyjmują.
Do celów leczniczych wykorzystywane są rozkwitające kwiatostany wraz z 2-5 najbliższymi liśćmi oraz owoce bez szypułek. Te ostatnie zbieramy we wrześniu, muszą być idealnie dojrzałe, ciemnoczerwone, lecz nie przejrzałe i rozmiękczone. Suszyć je trzeba w podgrzewanych pomieszczeniach o dobrej wentylacji. Kwiaty należy zbierać w maju i czerwcu w czasie suchej pogody, uważając by ich nie pognieść. Te które ściemniały podczas zbierania i potem w czasie suszenia, należy odrzucić, gdyż nie maja wartości leczniczej.
Owoce głożyny są dodatkiem do herbat, dżemów, marmolad, soków, a także win i wódek. Dawniej pestki z owoców mielono i przygotowywano z nich napój podobny do kawy, a wysuszony miąższ mielono i dodawano do mąki, z której pieczono chleb.
Drewno tego drzewa jest twarde, ciężkie, drobnosłoiste, wykorzystywane było na wsiach do wyrobu drobnych przedmiotów gospodarstwa domowego, na trzonki do narzędzi i na laski.
Głóg dwuszyjkowy – właściwości lecznicze
Kwiaty głogu dwuszyjkowego zawierają 0,8% – 1% flawonoidów, m.in. izowiteksynę, witeksynę i apigeninę, rutynę, hiperozyd, kwercetynę i kemferol oraz ich połączenia glikozydowe. Jest to naprawdę naturalna apteka. Wśród wielofenoli największe znaczenie mają 3-biozyd leukoantocyjanidyny oraz dwu- i oligomeryczne leukoantocyjanidyny, pochodne flawanu połączone z epikatechiną lub katechiną. Poza tym występują fenolokwasy, np. kawowy i chlorogenowy oraz kwasy trojterpenowe, takie jak ursolowy, oleanolowy i krategolowy; następnie związki azotowe z grupy amin, związki purynowe, kumarynowe, fitosterole i sole mineralne. Podobny skład, tylko w innych proporcjach i nieco mniejszych ilościach mają owoce głogu, dodatkowo zawierając śladowe ilości witaminy C i prowitaminy A.
Wyciągi z kwiatów głogu mają działanie rozkurczowe na mięśnie gładkie. Odkryto to w XIX wieku. Wykorzystuje się je głównie w leczeniu choroby wieńcowej, zmniejszają duszności i uczucie bólu w klatce piersiowej. Regulują też pracę mięśnia sercowego – wzmacniają silę skurczu, a zmniejszają ich częstotliwość. Skuteczne są w chorobach demencyjnych, gdyż rozszerzając naczynia doprowadzając z krwią większe ilości tlenu do mózgu. Są bezpieczne nawet w miażdżycy, gdyż nie działają gwałtownie na mięśniówkę naczyń, lecz łagodnie, a długotrwale. Obniżają ciśnienie tętnicze, jeśli nie jest ono pochodzenia nerkowego. Kwiatowe wyciągi alkoholowe mają działanie lekko uspokajające. Owoce natomiast mają taki sam wpływ na czynność serca, jednak są o połowę słabsze jako lek rozkurczowy i uspokajający. Nie są wskazane przy hipotonii.
Sposób użycia – głóg dwuszyjkowy
- Gotowe krople lub tabletki z wyciągiem z głogu dwuszyjkowego stosować w przewlekłej i mało nasilonej niewydolności wieńcowej, osłabieniu mięśnia sercowego po przebytych chorobach zakaźnych oraz u osób starszych, przy zaburzeniach rytmu serca na tle nerwowym, przy objawach dusznicowych.
- Odwar z głogu: 1 łyżeczkę kwiatów zalać 2/3 szklanki wody i powoli doprowadzić do wrzenia. Gotować pod przykryciem dokładnie 2 minuty. Przecedzić i dolać tyle wody, by otrzymać znów 2/3 szklanki napoju. Pić tę porcję wywaru od razu po przygotowaniu 2 razy dziennie po posiłku przy miażdżycy i nadciśnieniu.
- Nalewka na uspokojenie: szklankę owoców głogu i proporcjonalnie taką samą wagę kozłka lekarskiego zalać pół litrem spirytusu. Pozostawić na miesiąc, pić po parę kropli w kieliszku wody w stanach nerwowego pobudzenia i w trudnościach w zasypianiu, a także dla łagodzenia objawów menopauzy.
