Cieciorka pstra (Securigera varia) jest rośliną wywodzącą się z rodziny bobowatych (Fabaceae), pochodzącą z Europy oraz Azji. Varia w nazwie łacińskiej została nadana ze względu na wielobarwność kwiatostanu cieciorki pstrej, z tego względu czasem chętnie hodowanej w doniczkach jako roślina ozdobna.
Przy chęci hodowania jej w domu, musimy zachować jednak szczególną ostrożność, ze względu na toksyczność tej rośliny, groźną szczególnie dla dzieci lub zwierząt, chętnie sięgających po efektowne kwiaty cieciorki pstrej. Jest gatunkiem dość pospolitym w Polsce, gdzie można ją spotkać rosnącą na przydrożach, miedzach, suchych łąkach oraz nasłonecznionych wzgórzach. Najlepiej rozrasta się na stanowiskach nasłonecznionych, nie tolerując natomiast dużego stężenia azotu w glebie oraz nieprzepuszczalnego podłoża.
Przeniesiona do Nowej Zelandii oraz Północnej Ameryki, rozpleniła się także powszechnie w tych krajach. Wśród rolników uważana jest za pospolity i dość ekspansywny chwast, potrafiący przez swój rozwój zagrozić roślinom uprawnym takim, jak koniczyna czy inne rośliny motylkowate. Jej duża zawartość w zbiorze paszy, może być trująca dla zwierząt hodowlanych – w postaci surowej cieciorka pstra jest bowiem dla nich mocno toksyczna.
Cieciorka pstra – charakterystyka
Cieciorka pstra to roślina wieloletnia, mrozoodporna, o łodygach osiągających wysokość od 30 do nawet 120 centymetrów, w charakterystycznych kanciastym, lekko spłaszczonym kształcie. Mogą one płożyć się po ziemi lub lekko wznosić w górę. Na niej umieszczone są nieparzystopierzaste, eliptyczne i podługowate liście, z jednym z nich osadzonym na wierzchołku.
Wyjątkowo efektowne są kwiaty cieciorki pstrej: pędy kwiatowe wznoszą się w górę, z kwiatostanem liczącym sobie około 20 kwiatów w kolorze różowo-fioletowym lub białym, przypominającym mocno kwiaty koniczyny. Okres kwitnienia przypada na cieplejsze miesiące w Polsce. Zaczyna się zazwyczaj w maju i trwa do końca lipca lub dłużej, w zależności do temperatury.
Po okresie kwitnienia, zapylone kwiaty przekształcają się w strąk zawierający ciemnobrunatne, małe nasiona, rozsiewające się same lub roznoszone przez zwierzęta. Choć tępiona na polach uprawnych, cieciorka pstra jest ceniona jako roślina okrywowa, wysiewana na hałdach kopalnianych, gdzie pola jej kwiatów przyciągają wiele gatunków motyli. Jest ona bowiem rośliną żywicielem dla wielu gatunków larw motyli, m.in. modraszków czy szlaczkoni. Po skoszeniu ze względu na zawartość kumaryny, cieciorka pstra ma bardzo przyjemny, roznoszący się łatwo zapach siana.
Cieciorka pstra – substancje zawarte w zielu
W zielu cieciorki pstrej (Herba coronillae) można znaleźć takie składniki, jak toksyczny glikozyd – koronilinę rozpuszczalny w wodzie, garbniki, sole mineralne, a także witaminę C. Do użytku zielarskiego ścina się cieciorkę pstrą w pełni kwitnienia, koniecznie w słoneczne dni. Aby zachować pełnię właściwości cieciorki pstrej, należy suszyć ją w przewiewnym i zacienionym miejscu. Właściwie wysuszone ziele powinno zachować zielonkawy kolor oraz gorzkawy smak.
Cieciorka pstra – właściwości lecznicze
- uspokajająco przy nerwicy serca
- regulacja pracy serca
- łagodzenie ataków astmy
- działanie moczopędne
Dawniej cieciorka pstra stosowana była powszechnie w medycynie ludowej. Dzisiaj jednak, ze względu na poszerzoną wiedzę o jej właściwościach warto przed jej wyborem jako środka leczniczego skonsultować się z lekarzem. Ze względu na jej toksyczność, obecnie można stosować je tylko w ścisłej współpracy ze specjalistą i w ściśle odmierzonych dawkach.
Zwierzęta omijają cieciorkę pstrą jako paszę, trzeba natomiast uważać bardzo na możliwość zatrucia cieciorką pstrą przez dzieci. Dzieci ze względu na wyjątkowy urok kwiatów tej rośliny robią z niej chętnie bukiety. Objawami zatrucia tym zielem mogą być blednięcie, biegunka oraz duszności, a w ekstremalnych przypadkach skurcze i utrata przytomności prowadzące nawet do zgonu.
Cieciorka pstra – sposoby podawania
Ziele to podaje się najczęściej w formie naparu, zaparzonej wrzątkiem herbatki, do dwóch gram suszonego ziela zalanego 200 ml wrzątku, która powinna odstać do około 10 minut. W tej formie podaje się napar z cieciorki w przypadku leczenia nerwicy serca, pozwala on bowiem na jego łagodne wyregulowanie. Można go popijać w ilości 15 mililitrów, 3-4 razy dziennie. Podawany w takiej postaci napar ma także działanie moczopędne, pomaga więc pozbyć się toksyn z nerek.
To właśnie dlatego uznawana była za środek leczniczy w przypadkach kamicy nerkowej i innych schorzeniach układu moczowego. Współczesne badania wykazały jednak, że toksyczność cieciorki pstrej podawanej w zbyt dużych ilościach, może być groźna dla organizmu ludzkiego. Co gorsze, toksyny zawarte w tej roślinie potrafią także na długo odkładać się w naszych ciałach. Mogą mieć działanie z opóźnionym zapłonem, powoli zatruwając cały organizm. Z tego też względu zalecana jest duża ostrożność w jej stosowaniu i obowiązkowe ustalenie z lekarzem tego typu działań z zakresu medycyny naturalnej.
