Kopytnik pospolity (Asarum europaeum) jest endemiczny dla lasów liściastych w Europie Południowej i Środkowej, na Syberii i na Kaukazie. Roślina preferuje zacienione tereny i wilgotną glebę wapienną i próchniczą. Kopytnik stał się popularny, jako roślina ozdobna w wielu częściach świata w umiarkowanym klimacie, ponieważ jest wiecznie zielony i może stanowić piękną ozdobę.
Opis rośliny: należy do kokornakowate. To wieloletnia roślina, która może osiągnąć wysokość do 10-15 cm wysokości. Ma pełzające, rozgałęzione kłącza i ciemnozielone, błyszczące, 5-10 cm szerokie liści.
Kwitnienie występuje w okresie od maja do czerwca. Kwiaty w kształcie dzwonu mają trzy szerokie płatki, które są czerwono-brązowe. Ponieważ kwiaty zwykle znajdują się pod liśćmi, często są one trudne do wykrycia. Po kwitnieniu następuje powstawanie okrągłej i mięsistej kapsułki nasiennej.
Stosowane części rośliny: Jest to przede wszystkim korzeń stosowany, jako lek ziołowy, ale liście w pewnych przypadkach również są używane.
Części nad ziemią są zazwyczaj zbierane od maja do czerwca, podczas gdy korzenie są zbierane w sierpniu. Wszystkie części roślinne należy czyścić i wysuszyć na powietrzu w zacienionym miejscu. Suszone i sproszkowane zioło ma gorzki smak. Dzisiaj zioło jest używane głównie, jako oczyszczony i znormalizowany suchy wyciąg w postaci tabletek, ponieważ surowe zioło jest bardzo toksyczne. Ziele jest zbierane głównie z roślin dziko rosnących, ale jest uprawiane do celów komercyjnych w Stanach Zjednoczonych.
Kopytnik pospolity – skład rośliny
Składniki czynne i substancje: Korzeń rośliny zawiera żywice, skrobię, garbniki, flawonoidy, kwas aristolochowy i do 4% olejku eterycznego. Olejek eteryczny zawiera różne substancje, głównie asarone (30%), metylougenol (20%) i octan bornylu (15%).
Roślina lecznicza Kopytnik pospolity w przeszłości
Kopytnik pospolity ma długą historię, jako zioło lecznicze pochodzące z czasów starożytnych Greków. W średniowieczu używano go, jako środka moczopędnego, przeczyszczającego i przeciwwymiotnego. Do czasu, gdy w 1600 r. w Europie pojawiły się rośliny z Ameryki Południowej o takich właściwościach, ale o mniejszym działaniu ubocznym. Kopytnik pospolity był głównym środkiem zaradczym przy zatruciu grzybami.
W przeszłości roślina była stosowana, jako leczenie nieżytu nosa (podrażnienie i zapalenie błony śluzowej wewnątrz nosa), zapalenie płuc, dusznica bolesna, migrena, choroby wątroby i żółtaczka. Był także stosowany, jako środek na odwodnienie, wywołania miesiączki i aborcji. Osuszone i sproszkowane liście były używane, jako składnik w postaci tabaki, aby pomóc wydalić śluz z układu oddechowego.
Kopytnik pospolity – zastosowanie lecznicze i korzyści
Dzisiaj zioło jest używane w znormalizowanej postaci w leczeniu zapalenia oskrzeli, zapalenia krtani, astmy, i kaszlu związanych z paleniem tytoniu. W homeopatii stosuje się świeże kłącza kopytnika przeciw migrenie, dusznicy bolesnej, zapaleniu płuc, a także w histerii oraz nadpobudliwości nerwowej.
W Chinach i oraz niektórych krajach rośliny zawierające te same składniki aktywne (asaron i kwas aristolochowy) jak Kopytnik pospolity są stosowane w medycynie ludowej. Większość badań naukowych przeprowadzonych na roślinach, które zawierają kwas askorbinowy i aristolochowy, mają na celu określenie prawidłowej ilości terapeutycznej kwasu aristolochowego i jej własności farmakologicznych i toksykologicznych.
Kopytnik pospolity – inne zastosowania
Ponieważ roślina rośnie najlepiej w zacienionych miejscach, jest powszechnie stosowana w celach ozdobnych, jako pokrycie podłoża lub roślinność w ogrodach i parkach. Kopytnik pospolity był również używany, jako roślina barwnikowa ponieważ może dostarczyć piękny zielony kolor.
Kopytnik pospolity – terapeutyczne dawki
W żadnym wypadku nie wolno używać zioła w naturalnej postaci do samodzielnego stosowania, jako leku. Kopytnik pospolity jest niebezpieczny i został zabroniony do stosowania do celów medycznych w kilku krajach.
Kopytnik pospolity – efekty uboczne i interakcje
Spożycie surowej rośliny może powodować poparzenie ust, zgagę, wymioty, silny ból brzucha, biegunkę i zapalenie nerek. Może także powodować krwawienie z macicy oraz poronienie. Kopytnik pospolity nie powinien być stosowany przez kobiety w ciąży lub karmiące.
Olejek eteryczny jest bardzo toksyczny i może powodować uszkodzenie nerek i uszkodzenie układu oddechowego. Ma działanie żrące na błonę śluzową i może powodować podrażnienia skóry i tworzenie się pęcherzy.
Istnieją głównie dwie substancje zawarte w ziele, które uważane są za substancje toksyczne, asarone i aristolochowe. Co dziwniejsze, uważa się, że ta sama substancja ma największe właściwości terapeutyczne, więc stare powiedzenie, że różnica między trucizną a lekarstwem leży zwykle w dawce może być prawidłowa.
Eksperymenty laboratoryjne przeprowadzone na myszach wykazały, że asaron może powodować raka wątroby, a kwas aristolochowy może powodować nefropatię i niewydolność nerek, ale w celu potwierdzenia tej oceny potrzebne są dalsze badania.
Obecnie zatrucia tą rośliną są bardzo rzadkie, ale jeśli podejrzewa się o zatrucia, pierwsza pomocy powinna obejmować spożycie węgla aktywowanego i siarczanu magnezu, a następnie natychmiast należy zasięgnąć porady lekarskiej.
