Imbir lekarski (Zingiber officinale) – wieloletnia roślina uprawna należąca do rodziny imbirowatych (Zingiberaceae). Pochodzi z Azji Południowej, a uprawia się ją w Azji, Ameryce Południowej i na wyspach Oceanu Spokojnego. Nie występuje obecnie w stanie dzikim. Nadaje się do uprawy doniczkowej.
Imbir lekarski wyrasta do wysokości 1 m. Posiada pędy płonne oraz kwiatowe, które są krótsze od płonnych, bezlistne i posiadają łuski. Liście rośliny są duże i lancetowate, obejmują łodygę. Kłącze jest silnie rozgałęzione, nieco spłaszczone i bulwiaste, barwy jasnobrązowej, a kwiaty – grzbieciste o bardzo małym kielichu i trzykrotnie wciętej koronie, której płatki są żółte, a dwa pręciki zrastają się w fioletową warżkę.
W medycynie naturalnej, sztuce kulinarnej i kosmetyce wykorzystuje się kłącze rośliny i produkty z niego powstałe. Imbir lekarski uważany jest za afrodyzjak.
Imbir lekarski – zastosowanie
Imbir lekarski jako przyprawa znany jest niemal na całym świecie. Szczególnie popularny jest w kuchni krajów azjatyckich (gdzie używany jest od ponad 3000 lat), choć i na polskich stołach gości coraz częściej. Charakteryzuje się wyrazistym, specyficznym, odświeżającym zapachem, w smaku natomiast jest ostry, gryzący i gorzkawy. Młody imbir można jeść jak warzywo, starszy zaś po ususzeniu służy jako przyprawa do zup, mięs, deserów i jako dodatek do kawy. Wchodzi też w skład popularnej indyjskiej przyprawy curry.
Kłącze imbiru stosuje się ponadto w kosmetyce i kuracjach leczniczych.
Imbir lekarski – właściwości lecznicze
Imbir lekarski wykazuje silne działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Jest także polecany jako środek mający działanie przeciwwymiotne (a więc polecany przy tzw. chorobie lokomocyjnej). Ponadto wzmaga wydzielanie śliny, soku żołądkowego i żółci, a także zapobiega zastojom żółci i wspomaga oczyszczanie wątroby. Stosuje się go więc (wewnętrznie) przy niestrawności, niedokwaśności, zaburzeniach trawienia. Imbir wzmaga też apetyt.
Wśród korzyści zdrowotnych płynących z jego spożywania wymienia się również regenerację chrząstek stawowych. Stosuje się go wspomagająco w leczeniu chorób o podłożu reumatycznym – ekstrakt z imbiru lekarskiego jest często składnikiem maści, żeli i kremów stosowanych w leczeniu stanów zapalnych nerwów i mięśni, a także chorób reumatycznych.
Poza tym imbir lekarski podnosi poziom testosteronu i pobudza ukrwienie narządów płciowych, dodaje się go więc do specyfików dla mężczyzn wspomagających erekcję. Jest także odpowiedzialny za wzmocnienie odczuwania wrażeń seksualnych zarówno przez kobiety, jak i mężczyzn. Wcierany w skórę ma działanie rozgrzewające i przeciwbólowe, może też łagodzić ból żołądka i zębów.
Ponadto wykazuje korzystny wpływ na układ krążenia, działa rozgrzewająco i wzmacnia odporność – jest skutecznym naturalnym lekarstwem na przeziębienie, kaszel i nieżyt gardła. Warto jednak pamiętać, że imbir świeży i suszony mają różne działanie. W tym przypadku jako remedium na chorobę posłuży świeże kłącze rośliny – jednym ze związków czynnych występujących w imbirze lekarskim jest gingerol (to właśnie on jest odpowiedzialny za jego charakterystyczny, ostry smak), którego po ususzeniu nie zostaje w kłączu zbyt dużo (znikają także korzystne dla dróg oddechowych olejki eteryczne).
Z kłącza imbiru lekarskiego wyrabia się olejek o stosunkowo silnym działaniu. Efekty jego użycia są podobne jak w przypadku kłącza w postaci nieprzetworzonej: poprawia pracę układu pokarmowego, działa przeciwbólowo, antyseptycznie przeciwzapalnie i pobudzająco. Olejek może być stosowany miejscowo lub wziewnie – wtedy rozgrzewa i dodaje energii. Można go także stosować wewnętrznie, ale ze względu na silne działanie warto wcześniej udać się po poradę do specjalisty. Olejek imbirowy uznaje się za bezpieczny, lecz nie powinno się go stosować w zbyt dużych stężeniach.
Imbir lekarski – sposób użycia
Właściwości lecznicze imbiru można wykorzystać na wiele sposobów.
Napar przeciwzapalny z imbiru lekarskiego
6-8 cm kłącza imbiru zetrzyj na tarce z drobnymi oczkami i zalej 1 l wrzącej wody w dużym słoiku. Przykryj od razu talerzykiem (żeby uchronić olejki eteryczne). Pozostaw do zaparzenia na co najmniej 4 godziny (a najlepiej na całą noc). Po upływie tego czasu przecedź imbir. Napar przechowuj w lodówce. Żeby przygotować napój, wlej do kubka 1/4-1/3 koncentratu i uzupełnij gorącą wodą. Dawka dla dorosłych: 1 szklanka co 2-3 godziny. Stosuj co najmniej przez 2-3 dni na początku choroby (przeziębienia, grypy).
Spirytus imbirowy
2 łyżki sproszkowanego imbiru zalej 200 ml spirytusu salicylowego lub spirytusu czystego. Odstaw w szczelnym pojemniku na tydzień. Po tym czasie przefiltruj i używaj do wcierania w opuchnięte nogi, bolące stawy, a także przy bólach mięśni i nerwów.
Imbir lekarski – przeciwwskazania
Imbiru nie zaleca się przyjmować kobietom w ciąży (działa rozkurczowo na mięśnie macicy), szczególną ostrożność zaleca się też karmiącym matkom. Nie należy przesadzać z dawką, podając imbir dzieciom. Także przyjmujący stale leki czy przewlekle chorzy powinni najpierw zasięgnąć opinii lekarza.
