Bieluń dziędzierzawa (Datura stramonium) to jedna z roślin jednorocznych, której maksymalna wysokość może wynosić do 100 cm. Jest gruba, pozbawiona włosków i gładka. Genezą tego ziela jest Azja. Występuje ono jednak również w Europie. Bieluń dziędzierzawą można więc bez trudu spotkać także w Polsce. Bez względu na miejsce występowania, wykorzystywana jest często jako roślina ozdobna. Dobrze jest docenić jej estetyczne walory, ponieważ naturalnie zdarza jej się rosnąć w miejscach takich, jak kompostowniki, śmietniki, czy zaniedbane ogrody. Wadą tej rośliny jest z pewnością niezbyt przyjemny zapach, który – co ciekawe – nasila się szczególnie porą wieczorową.
Łodyga bieluni dziędzierzawej rozgałęzia się, przybierając postać krzaka o niewielkich rozmiarach. Roślina ta odznacza się owalnymi liśćmi, które od góry są ciemnozielone, a u spodu ich zieleń jest jaśniejsza. Jej korzenie są wrzecionowate i silne, od głównego korzenia natomiast odrastają korzenie boczne. Kwiaty bieluni dziędzierzawej (kwitnące od czerwca do września) są fioletowe lub białe. Każdy z nich ma jednak kształt lejka, a ten rośnie pojedynczo na krótkich szypułkach.
Owoce bielunia dziędzierzawa to po prostu małe nasiona, zebrane w torebkę najeżoną kolcami. Bieluń dziędzierzawa uwielbia wilgotne i żyzne gleby próchniczne, zawierające dużo azotu. W trakcie hodowli datura stramonium (to pełna nazwa) nie zaszkodzi karmić gleby nawozem mineralnym lub organicznym; trzeba też systematycznie spulchniać ją i odchwaszczać. Bieluń suszy się w temperaturze 50-60 stopni, do czego niezbędna jest suszarnia. Wysuszony surowiec musi jednak zachować swój zielony kolor, ponieważ wtedy utrzymuje też swą najwyższą jakość. Nasiona bielunia zbierane są, zanim otworzą się jego owoce; w tym czasie pękają torebki i uwalniają nasiona.
Bieluń dziędzierzawa i jej wykorzystanie w medycynie
Bieluń dziędzierzawa to roślina lecznicza, a jednocześnie… trująca. Tę dwoistą naturę opisywanej rośliny doskonale odzwierciedlają jej potoczne nazwy: z jednej strony nazywana jest „trąbą anioła„, z drugiej… „durną rzepą” albo wręcz „diabelskim zielem„. Owszem, rośliną tą można zatruć się bez większych problemów, ale jedynie wtedy, gdy wykażemy się brawurą i zechcemy używać jej bez konsultacji ze specjalistą. W przypadku tak przewrotnej rośliny, niezbędna jest kontrola lekarska. W odpowiednich warunkach, bieluń dziędzierzawa jest w stanie leczyć kolki jelitowe, dychawicę oskrzelową, kolki żółciowe i nerkowe, jak i również redukować skurcze układu pokarmowego.
Surowcem, który ma swoje zastosowanie w medycynie, są nasiona i liście bielunia, które zbierane są w porze południowej, kiedy opadnie już rosa. Zbiory takie przeprowadzane są trzy razy, podczas rozkwitania kwiatów, ale też w czerwcu. Wspomniane części bielunia dziędzierzawa zawierają alkaloidy tropinowe, wśród nich: atropinę, hioscyaminę oraz skopolaminę. Ponadto, liście i nasiona bielunia dziędzierzawa bogate są w niemałe ilości garbników, kwasów organicznych, flawonoidów i soli mineralnych.
Bieluń dziędzierzawa oddziałuje więc stymulująco na układ nerwowy, same zioła natomiast rozszerzają źrenice i mocno ograniczają wydzielanie śliny, potu oraz soków żołądkowych. To między innymi z racji tych właściwości kwestia proporcji może przeważyć o działaniu leczniczym bądź przeciwnie – trującym i narkotycznym. Poza tym, zioła efektywnie rozkurczają oskrzela. Gdy postąpimy nierozważnie i zabawimy się w lekarza, możemy doprowadzić do przedawkowania, które skutkuje m.in. przyśpieszeniem akcji serca, wymiotami, zaburzeniami oddychania, bólami oraz omamami; zarówno wzrokowymi, jak i słuchowymi. Zresztą… przedawkowanie może doprowadzić nawet do śmierci.
Bieluń dziędzierzawa i jej właściwości
Zioło bielunia dziędzierzawa wykorzystywane jest w leczeniu ostrych nieżytów oskrzeli, dychawicy oskrzelowej, a także pewnych chorób neurologicznych. Występuje również jako czynny składnik sporej ilości leków, zwłaszcza stosowanych w przypadku stanów skurczowych przewodu pokarmowego, kolek żółciowych, nerkowych i jelitowych. Co dość ciekawe, bieleń dziędzierzawa znalazła zastosowanie także w homeopatii; jest to o tyle intrygujące, o ile składników środków homeopatycznych z reguły nie da się przedawkować z racji ich obojętnego działania (badania jak dotąd potwierdzają raczej, iż homeopatia bazuje na tzw. efekcie placebo). Bieluń zdaje się stanowić tutaj dziwny wyjątek.
W każdym razie, należy pamiętać, że bieluń dziędzierzawa, czy to nam się podoba, czy nie, należy do roślin potencjalnie trujących, których działanie może być nawet śmiercionośne. Nie powinno umknąć uwadze, iż w czasach średniowiecza roślina ta była doceniana… za swą skuteczność w zabijaniu ludzi. Nadzór lekarski jest tutaj konieczny. Co prawda, ostatnimi czasy coraz rzadziej odnotowuje się negatywne skutki działania bielunia dziędzierzawa. Wydaje się być to efektem wzrostu świadomości odnośnie do cech tej rośliny. Powinniśmy uczulić na nią przede wszystkim dzieci, które niekiedy zjadają nasiona bielunia „dla zabawy”, co może skończyć się niestety tragicznie.
