Bez hebd (Sambucus ebulus) to roślina lecznicza stosowana od wieków w medycynie ludowej. Jest to gatunek rośliny zielnej, pochodzący z Europy Środkowej i Południowej oraz z Azji Południowo-Zachodniej. Występuje również w Polsce. Roślina należy do rodziny Adoxaceae (obejmujący około 150-200 gatunków i 4 rodzaje). Gatunki są również naturalizowane w częściach Ameryki Północnej.
Kwiaty są od lipca do sierpnia, a nasiona dojrzewają od sierpnia do września. Kwiaty są hermafrodytem (mają zarówno organy płci męskiej jak i żeńskiej) i zapylane są przez pszczoły, chrząszcze, rośliny samonośne.
Bez hebd – skład chemiczny
Kompozycja fitochemiczna różni się w różnych częściach i ekstraktach rośliny. Powszechnie znane związki fitochemiczne z tej rośliny to: steroidy, flawonoidy, garbniki, glikozydy, pochodne kwasu kawowego, glikozydy serca, ebulityny, ebulynę i substancje lotne. Ślady cyjanogennego glukozydu, sambunigriny i triterpenu alfa i beta-amyriną wyizolowano z korzeni, liści i owoców.
Przeciwzapalny; Lek modyfikujący przebieg choroby; Środek tłumiący apetyt; Lek na zaburzenia wydzielania i wytwarzania żółci ; Napotny; Moczopędny; Wykrztuśny; Homeopatia; Okład; Czyszczący.
Bez hebd – zastosowania lecznicze
Preparaty z bzu hebd wykazały właściwości anty-nowotworowe, przeciwzapalne i przeciwdrobnoustrojowe, działania przeciwrakowe, działania antyoksydacyjne i przeciwutleniające. Ponadto, ta roślina lecznicza była stosowana przez długi czas w leczeniu zaburzeń:
- żołądkowo-jelitowych związanych ze stanem zapalnym,
- chorób płuc i nerek,
- infekcji, gorączki, grypy,
- reumatoidalnego zapalenia stawów,
- także rany,
- środek na ukąszenia owadów i węży.
Owoce bzu hebd używane są w tradycyjnej medycynie w leczeniu zaburzeń układu oddechowego. W irańskiej medycynie tradycyjnej i starożytnej medycynie orientalnej roślina jest stosowana w leczeniu zapalenia stawów, pokrzywki i po użądleniu pszczół oraz bólu gardła. W Bułgarii i innych krajach bałkańskich często korzysta się z tradycyjnej medycyny, a także z konsumpcji syropów, herbaty i dżemów w życiu codziennym. Korzeń, który jest mięsisty i biały, ma przyprawiający o mdłości, gorzki smak. Jego wywar jest silnym środkiem czyszczącym. Sok z korzenia służy do farbowania włosów czarnych, w niektórych częściach świata, a błękitny barwnik i tusz można uzyskać z jagód.
Bez hebd – działanie
Liście posiadają działanie przeciwzapalne, cholestatyczne (upośledzeniem czynności wydzielniczej wątroby), moczopędne, wykrztuśne i przeczyszczające. Owoc jest czasami używany, ale jest mniej aktywny niż liście leków. Ziele jest powszechnie stosowane w leczeniu chorób wątroby i nerek. Liście zbierane są latem i mogą być suszone do późniejszego użycia.
Korzeń jest łagodnie moczopędny i drastycznie przeczyszczający. Suszone, a następnie sproszkowane i wyprodukowane w herbatce, są uważane za jeden z najlepszych środków na zaburzenia koncentracji. Bez hebd powinien być stosowany tylko z nadzorem lekarza, ponieważ może powodować nudności i zawroty głowy. Lekarstwo homeopatyczne jest wykonane z świeżych jagód lub korzenia.
Bez hebd – sposoby stosowania
- Świeży wywar, kąpiel – reumatoidalne zapalenie stawów
- Syrop – stymuluje apetyt, przeziębienie
- Wywar – moczopędnie, kaszel, dna moczanowa, ukąszenie owadów, ból żołądka, choroby nerek, nerwobóle, katar
- Herbata – grypa
- Okłady – rany
Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty) jest jednym z najczęstszych gatunków bakterii powodującej infekcje. Ekstrakt z liści bzu hebd wykazuje znaczne zahamowanie hemolizy, potwierdza silną aktywność przeciwbakteryjną. Ekstrakty z części zielnych wywierają lecznicze działanie przeciwko Helicobacter pylori. Tradycyjne wykorzystanie takich ekstraktów, jako środka zaradczego: leczenie wrzodów układu trawiennego.
Bez hebd – skutki uboczne
Użycie tej rośliny w dużych ilościach może powodować krwawą biegunkę, wymioty, zawroty głowy i bóle głowy. Może również powodować utratę przytomności, problemy z oddychaniem i śmierć. Wiadomo że, owoce bzu hebd powodują zaburzenia żołądkowe u niektórych osób. Każda toksyna może zawierać bardzo niską toksyczność i ulegać zniszczeniu, gdy owoce poddane są gotowaniu. Jednak dowolna toksyna, którą może zawierać owoc, może mieć bardzo niską toksyczność i jest niszczona, gdy jest on gotowany. Nigdy nie powinno się przyjmujować żadnych ziół leczniczych bez uprzedniego skonsultowania się z lekarzem.
Przepis na syrop z bzu hebda
Należy zebrać dojrzałe owoce. Wtedy mają charakterystyczny ciemny fioletowy kolor. Niedozwolone są zielone i niedojrzałe owoce, ponieważ są trujące. Pożądane jest pobranie w czystym miejscu. W zależności od obszaru zbieranie trwa od końca sierpnia do początku października. Należy pamiętać, że owoce bzu hebd wydzielają ciemny, silny sok barwiący, dlatego można skorzystać z gumowych rękawiczek podczas pracy.
Do słoików wrzucić owoce i zasypać grubą warstwą cukru. Następnie zakryć nakrętką. Słoiki przechowywać w ciemności, około 40-45 dni. Jeśli na dnie zbierze się nierozpuszczony cukier, należy wymieszać czystą i suchą łyżką.
Gotowy syrop trzeba przecedzić czterokrotnie przez złożoną gazę. Następnie należy sok wlać do butelek i przechowywać w lodówce. Spożywać 1 łyżeczkę rano na pusty żołądek, 10 minut przed jedzeniem.
