Bluszcz pospolity (Hedera helix) jest pnączem cieszącym się sporą popularnością w polskich parkach i ogrodach; często też widoczny jest na ścianach budynków czy cmentarzach. Jako roślina pnąca, znajduje swoje zastosowanie jako roślina okrywowa, ale możemy też zaobserwować, jak wspina się po murkach, ogrodzeniach, tudzież pniach starych drzew. Jeśli chodzi o glebę, bluszcz pospolity nie jest szczególnie wybredny, a jego zimno-zielone liście sprawiają, że prezentuje się bardzo efektownie.
W starożytności, bluszcz pospolity miał się wręcz… bosko. Grecja otaczała go kultem, podobnie zresztą jak starożytny Egipt, w którym roślina ta nazywana była „drzewem Ozyrysa„. Medycyna ludowa traktuje bluszcz pospolity jako doskonały środek na bóle reumatyczne, a także na chorobę zwaną gośćcem stawowym; ponadto, robi się z niego okłady, służy do kąpieli, obmywań, jak i również płukania gardła oraz jamy ustnej w przypadku ich bolesnych chorób. Trudno gojące się rany w miejscach zewnętrznych także znajdują ratunek w tej roślinie.
Bluszcz pospolity i jego zastosowanie
W ziołolecznictwie, bluszcz pospolity cechuje się rozbudowanym zastosowaniem, przede wszystkim ze względu na jego bardzo specyficzny skład, w który wchodzą m.in: pochodne aglikonów kwasu oleanolowego i hederageniny, a także ich glikozydy – monodesmozydy, ß-hederyna i a-hederyna, bidesmozydy, hederakozyd B i hederakozyd C; saponiny triterpenowe typu oleananu to 5% zawartości.
Z pomocą chromotografii gazowej, w wosku pokrywającym liście bluszczu pospolitego wykryto też występowanie kwasów jednokarboksylowych, alkanów, estrów woskowych nazwanych alkiloalkanami oraz alkilokumarynami, triterpenów, flawonoidów takich, jak kemferol i kwercetyna, a także ich 3-0 glukozydy i 3-0 rutynozydy (astragalina i izokwercetyna), 3-rutozyd kemferolu i 3-rutynozyd kwercetyny, poza tym poliacetyleny, czyli farkarinon, faklarinol i dihydrofalkarinol, kumarynę skopolina. Stwierdzono też obecność kwasów: kawowego, chlorogenowego i dihydroksy-benzoesowego. Okazało się, że występują także sterole, mianowicie cholesterol, stigmasterol, kampestrol oraz spinasterol.
A jakie mamy tutaj związki czynne? Możemy wymienić w tym kontekście głównie saponiny surowca, a zwłaszcza hederynę; związki te warunkują działanie rozkurczające bluszczu pospolitego, ale również działanie wykrztuśne oraz sekretolityczne.
Co ciekawe, oprócz właściwości leczniczych, bluszcz pospolity świetnie sprawdza się w obsadzaniu murów, północnych ścian i właściwie wszelkich struktur cechujących się chropowatą powierzchnią. Szczelnie zbita warstwa liści na ścianach minimalizuje parowanie ciepła zimą i zapobiega zbytniemu nagrzaniu się budynku w porze letniej. Bluszcz pospolity odznacza się 3-5-klapowymi liścmi – u nasady pędów są one jednak sercowate i pozbawione klap. Roślina ta kwitnie niezwykle sporadycznie; jej pędy na etapie kwitnięcia mają natomiast liście jeszcze inne – są wtedy całobrzegie, jajowate i zaostrzone. Kwiaty o kolorze zielonkawym ukazują się w sierpniu i wrześniu, a owoc bluszczu pospolitego to czarna jagoda. Dodajmy – TRUJĄCA czarna jagoda.
Bluszcz pospolity i właściwości lecznicze
Bluszcz pospolity przerabiany jest na różne preparaty, te zaś służą leczeniu uciążliwego kaszlu, zapaleń oskrzeli, nieżytu górnych dróg oddechowych, a także pomagają dodatkowo poradzić sobie z krztuśćcem i astmą oskrzelową. Na tym się jednak nie kończy, ponieważ bluszcz pospolity wykorzystywany jest też do zwalczania bakterii, drożdżaków oraz wirusów; na kaszel oddziałuje łagodząco, a w przypadku nieżytu układu oddechowego działa profilaktycznie względem grzybowych infekcji. Bluszcz pospolity ma właściwości immunostymulujące, co oznacza, że pobudza układ odpornościowy do walki. Kiedy wykorzystywany jest jako składnik kosmetyków, to dzieje się tak z tego powodu, że dobrze sprawdza się w zapobieganiu przyrostu cellulitu. Z racji swoich walorów, stosowany jest także podczas schorzeń wątroby oraz dróg żółciowych, zaburzeń menstruacyjnych; jest pomocny również w przypadku bólów migrenowych.
Bluszcz pospolity cechuje się silnym działaniem przeciwobrzękowym, wykrztuśnym, przeciwzapalnym i rozkurczowym. Gdy mamy do czynienia ze schorzeniami i zapaleniami dróg oddechowych, do syropów dodaje się wyciąg z tejże rośliny. Kiedy dopada nas zapalenie oskrzeli, składniki bluszczu pospolitego sprawiają, że mięśnie gładkie drzewa oskrzelowego rozluźniają się.
Bluszcz pospolity na kaszel i nie tylko
Wszystkie niemal wymienione wyżej cechy bluszczu pospolitego przydają się przede wszystkim przy uporczywym i męczącym kaszlu, jak i również w przypadku chorób płuc. Bluszcz pospolity znacznie ogranicza częstotliwość ataków kaszlu i czyni je mniej bolesnymi. Przy tym rozrzedza i zmniejsza ilość wydzieliny, która zalega w drogach oddechowych; przez to też ułatwia jej odkrztuszanie oraz łagodzi kaszlowy odruch, co z kolei przyczynia się do złagodzenia objawów choroby i redukuje dyskomfort.
Jak już napomknęliśmy, bluszcz pospolity stosowany jest także zewnętrznie, a chodzi tu o leczenie trudno gojących się ran, ale nie tylko; podobnie rzecz ma się z dolegliwościami stawowymi. Rozmaite wyciągi z bluszczu pospolitego stanowią składnik lotionów i kremów; taka kombinacja poprawia bowiem ukrwienie skóry i intensyfikuje spalanie tłuszczu. To właśnie z tego powodu bluszcz pospolity nierzadko używany jest w ramach terapii antycellulitowej.
Wyciągi z bluszczu pospolitego są nieocenione także jako regulacja dla układu krwionośnego: mają pozytywny wpływ na pracę serca oraz przepuszczalność ścian żył, ponieważ w niewielkiej porcji prowadzą do rozszerzenia naczyń krwionośnych. W dużej dawce natomiast przeciwnie – zwężają je, powodując w ten sposób spowolnienie rytmu serca. Dlaczego jednak bluszcz pospolity wykorzystywany jest też przy zaburzeniach miesiączkowania? Mało tego, dlaczego sprawdza się wówczas, gdy zaburzeniom tym towarzyszą bóle i objawy wegetatywne? Odpowiedź jest całkiem prosta: preparaty z bluszczu pospolitego pobudzają krwawienia, a na dodatek cechują się niewielkimi skłonnościami amitotycznymi, dzięki czemu twierdzi się, że bluszcz pospolity działa także antynowotworowo.
Bluszcz pospolity: jak przygotować napar
Jak wygląda przepis? Otóż, należy zadbać o dokładne wysuszenie i rozdrobnienie liści bluszczu pospolitego. Ok. jednej łyżeczki listków rekomenduje się zalać gorącą wodą, a pod koniec podgrzewać przez 10 minut, utrzymując zarazem delikatne wrzenie. Później wystarczy całość odcedzić – to wszystko – można pić! Zalecana jest 1 szklanka dziennie.
Uwaga: spożycie nadmiernej ilości bluszczu pospolitego może doprowadzić do zatrucia. Należy mieć na uwadze, by nie przedawkować; chodzi tu tak o leki apteczne, jak i domowe. Dzieciom natomiast lepiej aplikować jedynie preparaty apteczne z bluszczu.
Nalewka z bluszczu pospolitego
Oto przepis: 30 g grubo pokrojonych liści bluszczu pospolitego i 60 g kwiatów podbiału trzeba zalać czystą wódką; musi ona w całości pokryć zioła. Naczynie powinno być szczelnie zamknięte i codziennie wstrząsane. Po upływie miesiąca całość należy przecedzić oraz przelać do butelki z ciemnego szkła. Taka nalewka przydaje się w przypadku kaszlu, a także zapalenia krtani czy oskrzeli; wskazane jest wtedy zażywanie nalewki po pół łyżeczki dziennie.
