Aronia czarnoowocowa (Aronia melanocarpa) jest też inaczej zwana czarną jarzębiną lub aronia czarną. Jest to mocno rozgałęziony krzew z rodziny różowatych. Jej siostrzanymi gatunkami są aronia czerwona i śliwolistna. Wszystkie ona pochodzą z Ameryki Północnej i tam rosną w warunkach naturalnych, były wykorzystywane powszechnie przez dawnych Indian, a równie szybko na ich zdrowotnych właściwościach poznali się napływający do Ameryki osadnicy. Jednak właśnie aronia czarnoowocowa najlepiej przyjęła się w Polsce. Uprawiana jest ze względu na walory zdrowotne swych owoców, a także jako niewymagający krzew ozdobny w ogrodach. Dorasta do wysokości nawet 2,5 metra, choć spotykano tez okazy aż 5 metrowe.
Jej ciemnozielone liście mają długość około 6 cm i są kształtu eliptycznego zakończone ostrym wierzchołkiem, a na brzegach ząbkowane. Ułożone są naprzemianlegle, z wierzchu są błyszczące i gładkie, z obu stron nagie, lub od spodu pokryte delikatnymi, gęstymi włoskami. Zanim opadną na zimę, jesienią liście przebarwiają się pięknie na purpurowo. Kwiatostany składają się z 9-20 niewielkich, białych kwiatów ułożonych w baldachogrona. Są owadopylne. Czarne, lśniące owoce są soczyste i mają elastyczną skórkę. Skupiają się w grona, podobnie jak u jarzębiny. Mają średnicę około 1 cm. W czasie rozwoju początkowo owoce są zielone i stopniowo przyjmują kolor czarnofioletowy.
Uprawy użytkowe aronii czarnoowocowej rozpoczęto na terenie Środkowej Azji, a potem rozprzestrzeniono ja na północno-wschodnią część Rosji europejskiej. Na Syberii znajdują się bardzo duże skupiska plantacji uprawnych. W XX. wieku uprawa tego krzewu trafiła również do Europy Środkowej i zachodniej, i do Skandynawii, w Polsce miało to miejsce około roku 1960. W 2000 roku nasadzenia w naszym kraju zajmowały jakieś 2500 ha i przynosiły średni plon 5-10 ton na 1ha.
Aronia czarnoowocowa – zastosowanie
Ten szlachetny krzew ma bardzo wysoką zdolność przystosowania się do warunków środowiska. Dobrze znosi wysokie mrozy. W stanie naturalnym rośnie nawet na ubogich glebach, kamiennych zboczach, piaskach czy na torfowiskach. Najlepiej rozwija się na glebie gliniastej z domieszką piasku, żyznej i próchnicznej. Lubi wilgotne podłoże i wysokie nasłonecznienie lub półcień. W Polsce kwitnie w drugiej połowie maja, co zapewnia jej nienarażanie już kwiatów na wiosenne przymrozki.
Uprawa jest łatwa i opłacalna, gdyż szkodniki i choroby atakują ją sporadycznie, a owoce ze względu na to, iż nie nadają się do bezpośredniego spożycia, są hurtowo przerabiane na przetwory. Najczęściej już po roku przyjmuje się w uprawie i owocuje długo i obficie. Najcenniejsze odmiany aronii czarnoowocowej to fińska – Viking, duńska – Aron, rosyjska – Czernopłodajna i czeska – Nero. Są one do siebie bardzo podobne i praktycznie nie różnią się zbytnio ani od siebie, ani od odmian uprawianych powszechnie na plantacjach handlowych.
Owoce aronii czarnoowocowej są znakomitym źródłem składników mineralnych i witamin potrzebnych dla zdrowia. Najbardziej wartościowy jest sok tłoczony z owoców, przygotowuje się z niego koncentrat lub doskonały sok pitny. Wytłoki owoców też są przydatne, gdyż otrzymuje się z nich trwały barwnik antocyjanowy wysoko ceniony w przemyśle spożywczym. Z owoców robi się także nalewki, dżemy, kompoty, galaretki.
Owoce aronii czarnoowocowej zawierają witaminę A, B2, B6, C, E, F i P, a także garbniki. Jeśli chodzi o witaminę P są jej najbogatszym źródłem, zawierają jej 10 razy więcej niż inne rośliny – jakieś 3500 do 5000 mg%.
Aronia czarnoowocowa – właściwości lecznicze
Poddana dość zaawansowanym badaniom ze względu na swój bogaty skład aronia wykazała działanie zdrowotne na następujących polach:
- zmniejsza ciśnienie tętnicze krwi, poprawia elastyczność ścian naczyń krwionośnych, zwalcza miażdżycę
- przeciwdziała krwawieniu żołądka, jest bezcenna w chorobie wrzodowej i ostrych stanach zapalnych przewodu pokarmowego przebiegających z krwawieniami, a także w zapaleniu trzustki
- leczy chorobę popromienną (sok podawany był osobom napromieniowanym po katastrofie elektrowni atomowej w Czarnobylu)
- działa silnie przeciwutleniająco – doskonale zwalcza wolne rodniki
- działa ściągająco ze względu na dużą zawartość garbników (charakterystyczna cierpkość naturalnego soku)
- jest pomocna w leczeniu grzybów, wirusów i bakterii
- przy anemii, rekonwalescencji, zatruciach metalami ciężkimi świetnie wzmacnia organizm i uzupełnia witaminy i minerały
- reguluje poziom cukru we krwi
- zalecana w leczeniu chorób oczu – poprawia mikrokrążenie oczne i zmniejsza ciśnienie śródgałkowe
Aronia czarnoowocowa – sposób użycia
Kuracja ze świeżego naturalnego soku – pić codziennie przez 1-2 tygodnie 1 szklankę soku.
Nalewka z aronii klasyczna – kilogram owoców zasypać pół kilograma cukru, odczekać 2 godziny i zalać litrem wódki. Dodać przyprawy korzenne do smaku i odstawić do przepracowania
przetwory z owoców – możemy przyrządzić sami, podobnie jak wszystkie inne konfitury czy kompoty lub kupić gotowe i korzystać z nich jak najczęściej w kuchni dla zdrowia, używać do mięs, do kanapek, do deserów.
