Płyn w zatoce Douglasa to płyn w zagłębieniu maciczno-odbytniczym, stanowiącym przestrzeń pomiędzy przednią ścianą odbytu a tylną ścianą macicy. Niewielka ilość płynu, nie jest powodem do niepokoju, jednak większe ilości mogą świadczyć o stanie chorobowym. Wówczas należy przeprowadzić badania, zmierzające do ustalenia przyczyny i wdrożenia odpowiedniego leczenia.
Co to jest zatoka Douglasa?
Zatoka Douglasa jest to fizycznie najniżej położony punkt w jamie otrzewnowej, umiejscowiony pomiędzy ścianami macicy i odbytu. Fizjologicznie przestrzeń ta jest wolna od płynu, jednak jego śladowe ilości, przy braku innych objawów, nie powinny niepokoić. Niewielkie ilości płynu w zatoce Douglasa pojawiają się podczas owulacji oraz w okresie bezpośrednio poprzedzającym wystąpienie miesiączki.
Niekiedy na skutek różnych przyczyn w zatoce Douglasa może pojawić się znaczna ilość płynu, a zjawisku temu mogą towarzyszyć dolegliwości bólowe. Wówczas jest to objaw patologiczny wymagający zdiagnozowania. Płyn w zatoce Douglasa może mieć różny wygląd, w zależności od przyczyny jego powstawania.
Przyczyny powstawania płynu w zatoce Douglasa
Wśród przyczyn patologicznych powstawania płynu w zatoce Douglasa wymienić należy wodniak jajnika oraz pęknięcie torbieli jajnika. Płyn pojawić się może również w wyniku pęknięcia ciąży pozamacicznej, marskości wątroby, zapalenia otrzewnej czy jelit. Jest też skutkiem endometriozy, zapalenia przydatków, a nawet raka jajnika. Płyn w zatoce Douglasa pojawić się może jako skutek stymulacji hormonalnej.
U małych dziewczynek płyn w zatoce Douglasa wskazuje na toczący się stan zapalny w obrębie miednicy lub jelit. Jak widać, przyczyny zbierania się płynu w zatoce Douglasa są różne od błahych po poważne.
Objawy zbierania się płynu w zatoce Douglasa
Objawy towarzyszące zbieraniu się płynu, zależą od przyczyny. Jeżeli płyn gromadzi się z powodu infekcji, to głównym objawem będzie ból o różnym nasileniu. W przypadku zapalenia przydatków będzie to nagły ból, o charakterze skurczowym, umiejscowiony po obu stronach podbrzusza. Może on nasilać się podczas stosunku, promieniować do innych okolic np. do ud lub pośladków. Dolegliwościom bólowym towarzyszyć może osłabienie i podwyższona ciepłota ciała, a nawet gorączka.
Jeżeli przyczyną zbierania się płynu w zatoce Douglasa jest ciąża pozamaciczna, wówczas do pobolewań w podbrzuszu i bólu jajników, dołącza plamienia, a nawet krwawienie z pochwy.
Jeżeli silnemu, przeszywającemu bólowi towarzyszą nudności, wymioty oraz biegunka, to prawdopodobną przyczyną może być pęknięta torbiel na jajniku.
Wszystkie powyższe objawy mogą być przyczyną różnych innych stanów chorobowych i w każdym przypadku wymagają konsultacji lekarskiej i przeprowadzenia badań diagnostycznych.
Płyn w zatoce Douglasa – diagnostyka i leczenie
Zbieranie się płynu w zatoce Douglasa widoczne jest podczas zwykłego badania USG jamy brzusznej. Jeżeli jest go niewiele lub jest związany z odpowiednim momentem cyklu, wówczas najczęściej ma charakter fizjologiczny. Jeśli płynu jest sporo, wówczas zleca się badania dodatkowe. Pierwszym badaniem powinno być badanie USG transwaginalne, które daje dokładniejszy obraz.
Kolejne powinny być badania hormonalne, w tym badanie HCG, potwierdzające lub wykluczające istnienie ciąży. Kolejne badania powinny zmierzać do określenia rodzaju wydzieliny. W tym celu przeprowadza się nakłucie zatoki Douglasa i pobiera próbkę płynu do badania cytologicznego lub bakteriologicznego. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym w warunkach szpitalnych.
Pobrany płyn pomaga w określeniu przyczyn jego powstawania. Może mieć on charakter krwisty, ropny lub puchlinowy (otrzewnowy). Płyn krwisty, w którym znajdują się skrzepy, może wskazywać na krwawienie do jamy otrzewnej spowodowane pęknięciem torbieli jajnika, pęknięcia ciąży pozamacicznej lub obecność ognisk endometriozy otrzewnej.
Duże ilości płynu otrzewnowego w zatoce Douglasa mogą pojawić się w przypadku istnienia innych chorób ogólnoustrojowych np. marskości wątroby lub niewydolności krążenia. Obecność płynu o charakterze ropnym spowodowane jest stanami zapalnymi miednicy małej lub jamy brzusznej.
Po pobraniu płynu przekazuje się go do badania cytologicznego, które może w badanej próbce stwierdzić obecność komórek o charakterze nowotworowym, które sugerują raka złośliwego żeńskich narządów płciowych.
Leczenie płynu w zatoce Douglasa zależy od przyczyn, jakie spowodowały się jego pojawienie. W przypadku istnienia ognisk endometriozy, leczenie polega, na odessaniu zhemolizowanej krwi z zagłębienia maciczn-odbytniczego. Stosuje się również usuwanie ognisk endometriozy metodą laparoskopową. Podobnie postępuje się w przypadku pęknięcia torbieli jajnika czy ciąży pozamacicznej. W obu przypadkach konieczna jest operacja.
Obecność płynu w zatoce Douglasa w niewielkiej ilości, szczególnie gdy pojawia się on po owulacji, nie musi świadczyć o stanie patologicznym. Zawsze jednak wymaga uwagi, obserwacji i diagnostyki. Sama obecność płynu nie jest podstawą do postawienia diagnozy, lecz w połączeniu z innymi objawami może świadczyć o chorobie.
