Pyłkowica, czyli uczulenie na pyłki roślin jest jednym z najczęstszych alergicznych chorób układu oddechowego, która przychodzi sezonowo, podczas występowania pyłków roślin (wiosna-lato).
Pyłki roślin to męskie komórki rozrodcze roślin, które unoszą się w powietrzu razem w wiatrem, podczas kwitnięcia. Głównie mają wpływ na błonę śluzową nosa, spojówki, gardło i oskrzela. Podczas silnych działań alergenów, może dojść także do zmian skórnych, świądu.
Potwierdzeniem pyłkowicy jest występowanie objawów o tej samej porze roku. Podczas dłuższego przebywania na świeżym powietrzu, dodatkowo w wietrzne dni, lub bezpośrednio po nich. Ulgę natomiast zauważymy po deszczowych dniach, a także po zażyciu leków przeciwhistaminowych.
Podczas deszczu, pyłki chłoną wodę, pęcznieją, następnie pękają. Wówczas do powietrza dostają się mniejsze pyłki, które nie mają aż tak silnego działania.
Jakie czynniki spełnia pyłek, który wywołuje uczulenie?
- Roślina występuje bardzo powszechnie na określonym terenie.
- Należy do roślin wiatropylnych.
- Pyłki wytwarzane są w bardzo dużych ilościach.
- Pyłek musi być lekki, by miał możliwość unoszenia się z wiatrem.
- Pyłek musi zawierać komponenty antygenowe, które wywołują nadwrażliwość.
Najczęściej choroba ujawnia się między 10 a 20 rokiem życia, rzadziej powyżej 35 roku. Najrzadziej dotyczy małych dzieci w wieku 1-2 letnim. Nasilanie się objawów, związane jest z stężeniem pyłków w powietrzu. Najczęściej uczulenie wywołują pyłki traw i zbóż, drzew i bylicy. Wpływ na wystąpienie uczulenia mają także czynniki genetyczne.
Na zachorowalność a wpływ nie tylko gatunek i ilość pyłku, a także wiele innych czynników. Największy wpływ ma klimat, oraz zanieczyszczenie powietrza, które razem z pyłkami wywołują silne drapanie i pieczenie.
Wyróżniamy cztery fazy działania pyłków:
- Pierwszy okres – wczesnowiosenny trwa od połowy lutego do połowy maja, pylą wówczas: drzewa okrytozalążkowe tj. leszczyna, olcha, brzoza, topola, dąb.
- Drugi okres – późnowiosenny trwa od połowy maja do połowy czerwca, pylą wówczas: jodła i sosna.
- Trzeci okres – letni trwa od końca maja do połowy lipca, pylą wówczas trawy.
- Czwarty okres – jesienny trwa od połowy lipca do końca września, pylą wówczas chwasty gdzie najsilniejsze działanie ma bylica.
Pyłkowica – objawy
Pyłkowica jest chorobą ogólnoustrojową. Początkowo objawy mogą dotyczyć np. tylko górnych dróg oddechowych, gdzie z biegiem czasu może ukazywać kolejne objawy.
Główne objawy pyłkowicy:
- astma oskrzelowa,
- zapalenie spojówek,
- zapalenie błony śluzowej nosa,
- zmiany skórne,
Uwalniana z pyłków histamina drażni nerwy czuciowe, co prowadzi do ciągłego kichania, oraz obfitej i wodnistej wydzieliny z nosa, zwanej katarem siennym. Chorzy cierpią również z powodu pieczenia, łzawienia i przekrwienia spojówek, napadów suchego i męczącego kaszlu. Pyłkowica wywołać może także zmiany skórne, które charakteryzują się pokrzywką, atopowe zapalenie skóry, obrzęk naczynioruchowy. Niebezpieczne jest wystąpienie zespołu alergii jamy ustnej, która ujawnia się np. po spożyciu owocu, warzywa, na którym znajduje się większa ilość pyłku uczulającego. Poczujemy wówczas mrowienie, pieczenie w jamie ustnej, dodatkowo zauważyć możemy obrzęk warg, podniebienia, języka.
Pyłkowica – diagnoza
Podczas badań wykonuje się:
- testy skórne punktowe z wyciągiem pyłków,
- ocena eozynofili we krwi w okresie pylenia,
- oznaczenie eozynofilów w wydzielinie nosa,
- oznaczenie stężenia IgE i przeciwciał IgE dla pyłków roślin- metodami np. CAP, FAST, RAST,
- zalecane jest również diagnostyczne badanie na alergeny występujące przez cały rok, np. sierść zwierząt, kurz,
Testy skórne punktowe zalecane są wykonaniu kilkukrotnie. Na wynik testu ma wpływ czas wykonywania, przyjmowane leki, a także stan skóry. Dlatego podczas pierwszego badania, około 50% chorych ukazuje prawidłowy wynik.
Pyłkowica – leczenie
Leczenie pyłkowicy dzielimy na:
- przyczynowe,
- objawowe (farmakologiczne),
Leczenie przyczynowe chorzy powinni zacząć od unikania kontaktu z pyłkami np. zamykanie okien, nie przebywanie na świeżym powietrzu w dni wietrzne. Zalicza się również immunoterapię, z powodu braku poprawy w leczeniu lekami. Podawane są wówczas substancje bezpośrednio pod skórę w postaci szczepionki. Coraz częściej popularne staje się immunoterapia podjęzykowa.
Podczas leczenia farmakologicznego podawane są leki, które miejscowo powodują obkurczanie się naczyń błony śluzowej nosa i spojówek. Kolejno zalecane są leki przeciwhistaminowe, podawane doustnie, donosowo i dospojówkowo. Ważne są także leki przeciwzapalne, przyjmowane nie tylko doustnie, donosowo i dospojówkowo, ale również wziewnie, np. kromoglikan dwusodowy.
Podawanie leków zależy od rodzaju objawów, ich nasilenia, oraz czasu występowania. Podczas wykrycia choroby u najmłodszych, lekarze często polecają odpoczynek nad morzem, lub w górach. Pyłkowica jest chorobą bardzo męczącą i przeszkadzającą w życiu codziennym. Dlatego najlepiej jak najwcześniej zacząć badania, by móc przyjmować leki, które pomogą nam w zapobieganiu objawów.
