Prostata, to nazwa łacińska gruczołu krokowego, występującego wyłącznie u mężczyzn, jest nieparzystym narządem mięśniowo-gruczołowym i częścią męskiego układu płciowego. Prostata zlokalizowana jest poniżej pęcherza moczowego w miednicy mniejszej. Zbudowana jest z dwóch płatów: lewego i prawego, które łączy węzina. Kształtem przypomina kasztana jadalnego. Gruczoł sterczowy okalają mięśnie gładkie w tzw. torebce. Jego tylna część przylega bezpośrednio do odbytnicy.
Jest gruczołem hormonozależnym. Powstanie oraz wzrost prostaty zależy od testosteronu.
Rolą prostaty w męskim układzie płciowym jest produkcja większości składników nasienia. Powstające w jądrach plemniki przedostają się przez nasieniowody do cewki moczowej w miejscu, gdzie otacza je prostata. To ona odpowiada za produkcję płynu bogatego w prostaglandyny i fruktozę, jako czynnik pozwalający plemnikom dokonać zapłodnienia. Pozbawione prostaglandyny plemniki nie przeżyłyby długo na zewnątrz ciała mężczyzny.
Zaburzenia funkcjonowania prostaty
Przerost prostaty
Jednym z częściej spotykanych zaburzeń funkcjonowania prostaty jest tzw. przerost prostaty. Powstaje w wyniku nadmiernego rozwoju samego gruczołu. Występuje najczęściej u starszych mężczyzn.
Objawy łagodnego przerostu prostaty:
Dolegliwości zaczynają się od częstego parcia na pęcherz. Oddawanie moczu jest częste i minimalne, po kilkadziesiąt mililitrów. Następnie występuje tzw. nykuria czyli nocne oddawanie moczu. Jeżeli oddawanie moczu nocą jest częstsze niż jeden raz , należy uznać to za objaw głęboko niepokojący, tym bardziej , że może to być również objaw nadciśnienia, niewydolności serca czy przewlekłej choroby nerek. Skutkiem łagodnego przerostu prostaty jest oddawanie moczu w sposób przerywany, a nawet kropla po kropli. Gdy choroba przybiera postać bardziej zaawansowaną, łagodny przerost prostaty może prowadzić do zalegania moczu.
W jaki sposób łagodny przerost prostaty wpływa na zdrowie mężczyzny?
Łagodny przerost prostaty w wyniku podrażnienia czy zakażenia może doprowadzić do obrzęku przerośniętej prostaty a w konsekwencji do ostrego zatrzymania moczu, co z kolei prowadzi do pozanerkowej niewydolności nerek i zatrucia organizmu moczem. W takim przypadku, nawet w ciągu kilkunastu godzin od zakażenia, może wystąpić obrzęk płuc i zgon pacjenta.
Rak prostaty
Rak gruczołu krokowego, prostaty charakteryzuje się tym, że rozwija się bardzo powoli i bezobjawowo, taki stan może trwać nawet kilka lub kilkanaście lat. Gdy więc pojawiają się objawy, takie jak: zatrzymanie moczu, bóle kości czy guz w podbrzuszu , rozwój choroby jest już zaawansowany i bardzo często nieuleczalny.
Czynniki ryzyka występowania raka prostaty:
To wiek, rasa oraz dodatni wywiad rodzinny. Średni wiek pacjenta, u którego wykryto raka prostaty to 71 lat. Częściej też jest spotykany u pacjenta rasy czarnej, gdzie zachorowanie pojawia się w wieku niższym niż 71 lat a ryzyko śmierci występuje częściej. Co do czynników genetycznych uznaje się dziś, że jeżeli rak prostaty występuje u krewnego pierwszego stopnia, to pozostali mężczyźni w rodzinie podlegają dwukrotnie większemu ryzyku zachorowania.
Prostata – diagnoza, badania diagnostyczne:
Nie ma badania, jednego decydującego, które stosuje się we wstępnej diagnozie. Aby uzyskać pewność diagnozy stosuje się ich kilka, a ponadto zaleca się wykonywanie badań przesiewowych od 50. roku życia już w sposób regularny.
W celu wykrycia raka prostaty stosuje się:
- Badanie PSA (Prostate Specific Antigen), na podstawie pobranej krwi. Jeżeli rozpoznaje się we krwi PSA powyżej 4ng/ml można założyć poważne prawdopodobieństwo występowania nowotworu. Jednak poziom stężenia PSA we krwi zależy również od objętości samego gruczołu krokowego. Jednym z takich dodatkowych wskaźników diagnostycznych jest oznaczenie stężenia PSA do objętości gruczołu krokowego poprzez badanie usg.
- Badanie per rectum, doodbytnicze. Nie należy do komfortowych, ale posiada znamiona wysokiej skuteczności diagnozy.
- Badanie TRUS czyli ultrasonografia przezodbytnicza. Stosowane jako trzecie w kolejności, do potwierdzenia podejrzeń powstałych wcześniej. Polega na przeprowadzeniu biopsji – pobiera się igłą fragment tkanki do badania pod mikroskopem. Jest bezpieczne i miarodajne, chociaż istnieje możliwość, że pobrana tkanka nie została jeszcze zmieniona nowotworowo.
Objawy raka prostaty:
- Jeżeli objęty chorobą jest tylko gruczoł krokowy, charakterystyczne objawy to: częste oddawanie moczu, również nocą, trudności z oddawaniem moczu, permanentne wrażenie nieopróżnionego pęcherza.
- Jeżeli choroba ma postać bardziej zaawansowaną, mogą występować objawy: krwiomoczu, pieczenie podczas oddawania moczu, nietrzymanie moczu, zaburzenia wzwodu, bóle w podbrzuszu, bóle w okolicach lędźwi i krocza, możliwość pojawienia się krwi w spermie, bóle i krwawienia odbytu.
- Gdy choroba rozwinęła się tak, że występują już przerzuty, chory cierpi na bóle kostne, patologiczne złamania kości, zaburzenia krzepnięcia krwi, powiększenie węzłów chłonnych, porażenie kończyn, objawy ucisku na rdzeń kręgowy, wyniszczenie organizmu.
