Terapia fagowa jest bardzo nowoczesnym rozwiązaniem w zakresie leczenia chorób, które na ogół źle rokują. Świetnie sprawdza się jako alternatywa dla antybiotykoerapii w przypadku zakażenia drobnoustrojami, które są zdolne szybko uodpornić się na antybiotyki.
Najnowsze badania potwierdzają, że wiele toksyn kodowanych jest przez fagi/ bakteriofagi, które są naturalnymi wrogami patogennych ustrojów chorobotwórczych. Czynnikami, odróżniającymi fagi czy bakteriofagi od antybiotyków jest swoistość działania, umiejętność samopowielania się i oczywiście, brak efektów ubocznych. Bezpiecznie można ich używać do leczenia antybiotykoopornych szczepów.
Mimo, iż opisywana terapia, niesie ze sobą mnóstwo dobrego, nadal nie została prawnie zatwierdzona. Używane do leczenia fagi, wciąż nie spełniają wymogów leków. Terapia fagowa nie spełnia odpowiednich wymogów, a w tym ślepej próby, gdzie zarówno lekarz, jak i pacjent nie wiedzą czy został podany lek czy placebo.
Terapia fagowa – jak wygląda leczenie?
Bakteriofagi podaje się w postaci płynnej, z uwagi na fakt, że łatwo przechodzą przez ścianę jelita. W organizmie gospodarza namnażają się i powodują lizę komórek bakteryjnych. Za zjadliwość i swoistość działania fagów względem bakterii odpowiedzialne są białka wchodzące w skład cząstki fagowej – adhezyny, która rozpoznaje receptory na komórkach gospodarzy i enzymy, które degradują odpowiednie struktury ściany komórkowej albo bakteryjnej otoczki.
Za przekazanie wirusowego materiału genetycznego do wnętrza patogennej komórki, a tym samym za jej infekcję i namnażanie niszczących je organizmów, zwanych fagami, odpowiadają białka kapsydu (płaszcz ochronny). Uwolnione cząstki fagowe mogą z łatwością atakować kolejne patogeny.
Terapia fagowa – jak działa terapia fagowa?
Cząstki fagowe wiążą się ze specjalnymi receptorami komórki bakteryjnej, a następnie materiał genetyczny faga wnika do komórki organizmu gospodarza. Potem bakteriofag zostaje zaabsorbowany do komórki bakteryjnej. Następuje wówczas tzw. „faza latencji„, czyli uśpienia, aż bakteriofag się ujawni, doprowadzając do lizy komórki patogenu. Czas latencji zależny jest od rodzaju faga, bakterii, zjadliwości szczepu, warunków bytowania.
Warto dodać, że fagi lityczne, które są pasożytami bakterii, mogą namnażać się wyłącznie w żywych i wrażliwych na daną postać organizmach bakteryjnych. Podawane są doustnie, a więc, nie niszczą naturalnej flory bakteryjnej. Wykazują silne działanie in vitro i in vivo przeciwko bakteriom Gram(+). Badania potwierdzają, że lepsze efekty przynosi leczenie pojedynczą dawką faga, niż 4 różnymi dawkami antybiotyków. Przyczyną tego zjawiska jest namnażanie się fagów wyłącznie w miejscu infekcji.
Ma to wielkie znaczenie dla słabo ukrwionych obszarów ciała, gdzie dociera mała dawka antybiotyku. Znaczną zaletą terapii fagowej, jest sam fakt, że te po zakończonej infekcji są samoistnie usuwane z organizmu. Usuwane są ponieważ brakuje im patogenu, w którym namnażają się i niszczą je. Nie stanowią więc, dla człowieka najmniejszego zagrożenia. Poza tym, jak wiadomo, bakterie lubią nabywać nowych zdolności przystosowawczych, poprzez tzw. horyzontalny transfer genów.
Ogromnym plusem jest zatem, umiejętność ze strony faga do przystosowania się do organizmu bakteryjnego. Jeśli ten zdobędzie drogą mutacji nowe zdolności, posiądzie je również bakteriofag, który namnoży się w komórce bakteryjnej. Fagoterapia wykazuje wysoką skuteczność, ponieważ fagi wykazują zdolność do pokonywania bariery krew-mózg, bez najmniejszej trudności przedostają się do wątroby czy nerek.
Dzięki takiej terapii, możliwe staje się leczenie zapalenia opon mózgowych, zapalenia kości i szpiku, przewlekłych ropnych przetok, zakażeń układu moczowego, zakażeń powiek, ropowicy ucha środkowego, zapalenia spojówek, trądziku martwiczego. Istotny jest fakt, że w większości przypadków, leczenie przyniosło pozytywny rezultat.
Terapia fagowa – zastosowanie
Fagoterapia jest bezpieczna i skuteczna u dzieci. Z powodzeniem można ją stosować także u noworodków. Jest łagodniejsza niż standardowa terapia antybiotykowa. W celu wyleczenia danego schorzenia stosuje się „koktajl fagowy„, czyli mieszaninę kilku konkretnych fagów. Po raz pierwszy terapię fagową wykorzystano w leczeniu czerwonki bakteryjnej, w roku 1925, kiedy to, okazało się, ze wszyscy wyzdrowieli.
Przypadek opisał Sinclair Lewis, w swojej opowieści, zatytułowanej „Doktor Arrowsmith”. Współcześnie, powszechne zjawisko wielolekooporności sprawiło, że farmaceuci zaczęli się ponownie interesować fagami. Medycyna pozwala nam także, na dokonywania zmian w budowie strukturalnej faga, dzięki czemu, te znacznie łatwiej dostosowują się do organizmu patogennego.
Najpopularniejszym stosowanym bakteriofagiem jest M13, który składa się z jednoniciowego DNA otoczonego kapsydem i działa na E.coli. Jego genom składa się z 13 genów, z których 5 koduje kapsyd, natomiast pozostałe służą do syntezy elementów składowych wirusa i jego montażu. Bakteriofag M13 jest sprawdzony i w pełni bezpieczny dla człowieka.Terapia fagowa jest rewelacyjnym rozwiązaniem dla współczesnej medycyny i niesie wielkie nadzieje np. dla osób cierpiących z powodu AIDS.
