Aspergiloza (łac. aspergillosis), czyli inaczej grzybica kropidlakowa, to zakażenie, infekcja lub reakcja alergiczna organizmu wywoływana grzybami. W zależności od odporności i stanu immunologicznego zakażonego, mogą występować różne formy tej choroby – od wspomnianych reakcji alergicznych, po inwazyjne i ciężkie w leczeniu infekcje płucne.
Aspergiloza – przyczyny choroby
Aspergiloza wywoływana jest zakażeniem grzybami z rodzaju Aspergillus (kropidlak), najczęściej Aspergillus fumigatus, rzadziej innymi z tej grupy. Grzyb ten jest ogólnie i szeroko rozpowszechniony w przyrodzie, występuje na całym świecie. Jego zarodki można odnaleźć w ziemi, martwych liściach, rozkładającym się kompoście czy innych produktach rozkładu roślinnego.
Bardzo obficie zarodnikuje i wykazuje zdolność do przeżycia w szerokim zakresie temperatur. Można odnaleźć go również w farbach, środkach do dezynfekcji oraz nawiewach powietrznych i żywności (np. produkty zbożowe). Zarodniki są bardzo małe, a ich aerodynamiczny kształt ułatwia im po zainhalowaniu dotarcie do pęcherzyków płucnych. Co ciekawe grzyb występuje też na zdrowej skórze ludzkiej, szczególnie w miejscach owłosionych i w przestrzeniach międzypalcowych stóp.
Aspergiloza – rodzaje aspergilozy
Wyróżnia się kilka rodzajów aspergilozy w zależności od jej przebiegu:
- Inwazyjna aspergiloza płucna – na tę odmianę choroby narażone są szczególnie osoby o obniżonej odporności organizmu. Dla pacjentów z AIDS, po chemioterapii, biorców przeszczepów, osób chorujących na nowotwory czy z chorobami immunologicznymi choroba stanowi śmiertelne zagrożenie, gdyż mają ograniczoną możliwość walki z infekcją. Ta postać choroby atakuje tkankę płuc, jednak w kolejnych fazach możliwa jest migracja do innych narządów, jak: nerki i mózg, a nawet oko. Przy zaniedbaniu leczenia pacjentom grozi infekcyjne zapalenie płuc, co doprowadzić może bezpośrednio do stanów zagrożenia życia.
- Alergiczna aspergiloza oskrzelowo – płucna – czyli reakcja alergiczna u pacjentów chorych na astmę lub mukowiscydozę. Jest spowodowana miejscową reakcją immunologiczną na kolonizację drzewa oskrzelowego przez zarodniki. Objawami jest najczęściej kaszel, świszczący oddech i uczucie duszenia się.
- Aspergiloma – kolonizacja zarodników i wzrost w uszkodzeniach płuc spowodowanych np. gruźlicą, ropniem płuc, zawałem płuc czy sarklidozą, które pomimo, że zostały już wyleczone pozostawiły jamy, a także w zatokach nosowych lub jamie ucha. Objawia się występowaniem narośli zbudowanych z krwinek białych oraz skrzepów. Zmiana zazwyczaj nie rozprzestrzenia się w pozostałych częściach organizmu, może jednak wykazywać tendencję do narastania, powodując trwałe uszkodzenia płuc. Najczęstszym objawem są krwioplucia- od niewielkich do krwotoków płuc zagrażających życiu.
Aspergiloza – objawy aspergilozy
Najczęściej spotykanymi objawami, w zależności od typu aspergilozy są m.in:
- grzybica paznokci (wywołana przez grzyby Aspergiilus),
- miejscowa grzybica skórna o charakterze łupieżowym,
- zmiany skórne o charakterze owrzodzeniowym,
- infekcje skóry ucha zewnętrznego,
- ból,
- silny świąd,
- upośledzenie słuchu,
- gorączka i dreszcze,
- objawy podobne jak w astmie oskrzelowej,
- krwiomocz lub/i zmniejszona produkcja moczu,
- skrócenie oddechu i/lub kaszel,
- plwocina o różowym zabarwieniu,
- ból w klatce piersiowej i kościach.
Aspergiloza – diagnoza
Diagnoza tej choroby, oprócz wywiadu z pacjentem, wymaga szeregu testów laboratoryjnych, zleconych przez lekarza prowadzącego takich jak:
- testy serologiczne, mające na celu wykrycie przeciwciał anty – Aspargillus oraz antygeny kropidlaka
- wyizolowanie i hodowla grzyba z plwociny
- pobranie biopsji tkankowej – instrument wprowadzany jest przez lekarza przez nos lub usta chorego i pobiera niewielką ilość płynu z płuc, jako materiał badawczy.
Niezbędne mogą okazać się także:
- tomografia komputerowa oraz
- RTG klatki piersiowej
Aspergiloza – leczenie
Postępowanie medyczne, w największym stopniu zależy od postaci choroby oraz stanu zdrowia pacjenta. I tak wyróżnić można:
- w przypadku reakcji alergicznej – leczenie objawowe oraz odczulanie
- w przypadku grzybniaka kropidlakowego konieczna może okazać się interwencja chirurgiczna. Szczególną sytuacja przy której zawsze zalecane jest takie postępowanie jest zainfekowanie zastawki serca.
- w postaci inwazyjnej stosuje się terapię amfotercyną B i itrakonazolem
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?
Rokowanie medyczne zależy w największym stopniu od odporności organizmu pacjenta. Możliwe jest całkowite ustąpienie choroby po podjęciu działań medycznych, jednak warto pamiętać, że wykazuje ona skłonność do nawrotów. Niestety postać inwazyjna choroby jest trudna w leczeniu, a rokowania są bardzo ostrożne.
Aspergiloza – powikłania
Niezależnie od rodzaju choroby, brak reakcji organizmu pacjenta na leczenia może prowadzić do zagrażających życiu powikłań.
W postaci płucnej aspergilozy zdarzają się powikłania związane z niewydolnością oddechowa, krwawieniami płucnymi czy uszkodzeniem nerek.
Aspergiloza – zapobieganie
Niestety zapobieganie tej chorobie ograniczyć można jedynie do unikania sytuacji obniżonej odporności organizmu.
