Grzybica ogólnoustrojowa, inaczej kandydoza, albo drożdżyca jest to stan chorobowy, w którym grzyby z rodzaju Candida rozwijają się w różnych narządach organizmu człowieka, zatruwając je produktami własnej przemiany materii. W naturalnych, fizjologicznych warunkach grzyby te występują w niewielkich ilościach w jelicie grubym człowieka.
Ich ilość jest kontrolowana i ograniczana przez układ odpornościowy człowieka oraz bakterie stanowiące naturalną florę przewodu pokarmowego. W sprzyjających dla grzyba warunkach zaczyna się on namnażać nadmiernie i z jelita drogą krwi przemieszcza się do innych narządów. Pojawiają się wówczas niepokojące objawy ze strony zajętych narządów, określane mianem grzybicy ogólnoustrojowej.
Grzybica ogólnoustrojowa – przyczyny
Główną przyczyną grzybicy ogólnoustrojowej jest nadmierny rozwój grzybów z rodzaju Candida, które z formy łagodnej a nawet korzystnej dla człowieka stają się formą zjadliwą. Ich zjadliwość związana jest głównie z produkcją i wydzielaniem mykotoksyn – związków chemicznych będących produktami przemiany materii grzyba. Najczęstszą przyczyną grzybicy jest Candida albicans, zdecydowanie rzadziej Candida glabrata i Candida tropicalis.
Do głównych przyczyn nadmiernego rozwoju grzybów należy: zła dieta i obniżenie odporności organizmu. Zła dieta i nawyki człowieka powodują zaburzenia w składzie naturalnej flory jelitowej, głównie bakterii Lactobacillus, które nie są w stanie ograniczać liczebności grzyba. Dieta bogata w cukry, zarówno proste jak i złożone stwarza dobrą pożywkę dla rozwoju grzybów, zwłaszcza jeśli jest uboga w błonnik i witaminy głównie B.
Liczebność pożytecznych bakterii ogranicza też antybiotykoterapia, jeśli nie jest połączona z przyjmowaniem probiotyków. Podobne działanie ma też korzystanie z używek takich jak kawa, alkohol czy papierosy, a także antykoncepcja czy terapia hormonalna. Chemioterapia, radioterapia i długotrwały stres, obniżają odporność organizmu i w ten sposób ułatwiają niekontrolowany rozrost grzyba. W przewlekłym stresie kora nadnerczy wytwarza i wydziela do krwi hormon kortyzol, który z jednej strony podnosi poziom cukru we krwi, z drugiej zaś obniża odporność organizmu. Obydwa jego działania sprzyjają rozwojowi grzyba Candida.
Grzybica ogólnoustrojowa – objawy
Pierwsze niepokojące objawy grzybicy pojawiają się ze strony układu pokarmowego. Należą do nich : zmiana rytmu wypróżnień, liczne gazy, wzdęcia, nudności, biegunki i zaparcia, bóle brzucha. Objawy te nie są specyficzne i towarzyszą różnym chorobom układu pokarmowego. W grzybicy dołączają do nich: zwiększony apetyt na słodycze i brzydki zapach z ust. Dopiero w następnej kolejności pojawiają się objawy ze strony innych narządów, w których osiedlił się i namnaża Candida.
Są to najczęściej stany zapalne tych narządów, na przykład zatok, migdałków czy płuc. W związku z zatruwaniem całego organizmu mykotoksynami mogą pojawić się na tym etapie alergie skórne i wypryski. Jeżeli grzyb namnaża się w pochwie czy układzie moczowym objawem są białe lub żółte, serowate upławy, oraz pieczenie, a nawet ból przy częstym oddawaniu moczu.
W następnej kolejności grzybica może rozwijać się w ośrodkowym układzie nerwowym, mózgu, dając objawy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, problemy z koncentracją, pamięcią czy bóle głowy. Chory wykazuje objawy ciągłego zmęczenia. Najbardziej niebezpieczna dla zdrowia, a nawet życia człowieka jest sepsa drożdżakowa, która w połowie przypadków kończy się śmiercią.
Grzybica ogólnoustrojowa – diagnostyka
Diagnozowanie tej choroby jest trudne i najczęściej opiera się na wywiadzie i badaniach krwi. W jelitowej fazie choroby wykonuje się posiew kału w kierunku nadmiernej ilości grzybów Candida. Podobne badania można wykonać w grzybicy pochwy. Wydzielina z pochwy i wymaz błon śluzowych jest poddawany badaniom mikrobiologicznym. Badanie takie jest możliwe do wykonania w przypadku zajęcia przez grzyba błon śluzowych jamy ustnej i migdałków. W przypadku pozostałych narządów diagnoza opiera się głównie na analizie objawów, badaniu krwi i wywiadzie.
Grzybica ogólnoustrojowa – leczenie
Leczenie grzybicy ogólnoustrojowej jest długim i stosunkowo żmudnym procesem trwającym od kilku tygodni do kilku miesięcy. W czasie leczenia przyjmuje się leki o działaniu przeciwgrzybiczym takie jak Nystatyna czy Natamycyna. Przyjmowanie leków musi być kontynuowane nawet po ustaniu objawów grzybicy. Aby leczenie było skuteczne należy w jego trakcie wprowadzić ścisłą dietę.
Nie powinno się więc przyjmować cukru i produktów go zawierających takich jak białe pieczywo, makarony czy słodzone napoje. Posiłki należy wzbogacić w błonnik i witaminy zwłaszcza z grupy B. Należy również zrezygnować ze wszelkich używek. W czasie leczenia i po jego ukończeniu trzeba przyjmować probiotyki zawierające szczepy bakterii Lactobacillus acidophilus,aby odbudować naturalna florę jelitową. Rygorystyczne przestrzeganie zaleceń lekarza pozwoli na skuteczne leczenie grzybicy ogólnoustrojowej.
