Posocznica powszechnie znana również jako sepsa, to ciężka reakcja zapalna organizmu na zakażenia. W przebiegu zakażania posocznicą dochodzi do powstania w organizmie ogniska pierwotnego, z którego zarazki i toksyny dostają się do krwi, a to w efekcie prowadzi do poważnych niewydolności narządów wewnętrznych. Poza tym posocznica sama w sobie nie jest chorobą tylko zespołem objawów chorobowych, wywoływanych przez różne czynniki zakaźne, jak chociażby bakterie, wirusy, pasożyty, czy grzyby.
Do najczęściej spotykanych przyczyn sepsy zalicza się jednak bakterie gronkowca czy meningokoki. Co więcej posocznica rozwija się w dość szybkim tempie, dlatego tak istotne jest jak najszybsze jej zdiagnozowanie i zastosowanie odpowiedniej terapii.
Posocznica – zakażenie
Sepsa pojawia się na skutek przedostania się drobnoustrojów przez barierę ochronną organizmu, czyli wtedy, gdy odporność pacjenta jest załamana. Co więcej mogą ją wywołać zarówno bakterie, grzyby i wirusy, jak również ropień na skórze, zapalenie płuc, a nawet zapalenie pęcherza moczowego.
Najczęściej pojawia się u osób hospitalizowanych na oddziale intensywnej terapii, ponieważ pacjent poddawany jest wtedy licznym i dość inwazyjnym czynnościom, których wymaga leczenie. Z kolei poza szpitalem sepsa występuje głównie u małych dzieci (noworodków), młodzieży i osób starszych, których układ odpornościowy jest osłabiony z powodu przebytych chorób, lub też z racji wieku. Ponadto na posocznicę narażone są osoby po przeszczepach, urazach i te, którym usunięto śledzionę.
Posocznica – przyczyny
Przyczyn zarażenia się sepsą jest wiele. Najczęściej powodują ją bakterie gronkowca, meningokoki, paciorkowce, czy pałeczki jelitowe. Czynniki mogące mieć wpływ na zarażenie sepsą to:
- założone okresowo lub na stałe cewniki dożylne lub dopęcherzowe;
- bakterie fizjologiczne obecne w ustroju (mikroflora saprofityczna);
- nieodpowiednia higiena skóry i jamy ustnej;
- obniżenie odporności w czasie leczenia antybiotykami i sterydami;
- wkłucia dożylne;
- oparzenia;
- urazy;
- przeszczepy i operacje;
- infekcje w obrębie jamy brzusznej;
- zapalenie płuc, infekcje układu moczowego, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych;
- niedożywienie i niedobory pokarmowe;
- wszczepione protezy i urządzenia;
- dreny;
- mechaniczna wentylacja płuc;
- żywienie pozajelitowe;
- przetoczenie krwi;
- obecność odleżyn i ran;
- używanie tych samych sztućców, pocałunki, czy palenie tego samego papierosa z osobą będącą nosicielem menigokoków.
Posocznica – objawy
Pierwsze objawy posocznicy mogą przypominać grypę. Do najczęściej spotykanych objawów zalicza się, więc:
- wysoka temperatura ciała powyżej 38 stopni C lub zaniżona temperatura ciała, poniżej 36 stopni C
- ból gardła i mięśni;
- ogólne osłabienie;
- przyspieszona akcja serca;
- spadek ciśnienia;
- duszność i przyspieszony oddech;
- czerwona lub sina wysypka na tułowiu, nogach i rękach;
- bladość skóry;
- zatrzymanie wydzielania moczu;
- nudności i wymioty;
- problemu z krzepliwością krwi;
- bóle i obrzęk stawów;
- podwyższona (ponad 12 000 na milimetr krwi) lub obniżona (mniejsza niż 4000 na milimetr krwi) liczba białych krwinek;
- zaburzenia świadomości (najczęściej u dzieci);
- niewydolność określonych narządów i układów;
- symptomy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Posocznica – leczenie, zapobieganie
Należy pamiętać, że sepsa jest reakcją zapalną, która rozwija się i rozprzestrzenia w organizmie w ekspresowym tempie, dlatego tak ważna jest szybka diagnoza i zastosowanie odpowiedniego leczenia. Zbyt późno wykryta posocznica uruchamia bowiem szereg niebezpiecznych dla zdrowia i życia zmian w organizmie – niszczy naczynia krwionośne, odpowiada za powstanie zatorów i uszkodzenia układu oddechowego.
Zatrzymanie posocznicy polega, więc na leczeniu szpitalnym i opiera się na szybkim podaniu antybiotyków, preparatów przeciwzakrzepowych, płynów oraz środków nasercowych. Poza tym ważne jest wykrycie jaka bakteria doprowadziła do posocznicy i w tym celu wykonuje się badania posiewowe krwi. Specjaliści szukają w organizmie pacjenta źródeł zakażenia, sprawdzają czy pojawiły się jakieś stany zapalne lub ogniska ropne. Choć w większości przypadków badania krwi pozwalają ustalić jaki drobnoustrój wywołał posocznicę, zdarzają się również sytuacje, gdy nie da się ustalić przyczyn zakażenia.
Aktualnie w Polsce i w Europie możliwe jest zastosowanie nowej technologii diagnostycznej pomagającej wykryć marker posocznicy. Do tej pory badanie takie wykonywane było wyłącznie w dużych szpitalach. W chwili obecnej badanie wykonuje się za pomocą specjalnego urządzenia, które bada ilość prokalcytoniny we krwi i może być stosowane na izbie przyjęć, w przychodni, a nawet w karetce.
Zamiast leczyć, warto jednak zapobiegać posocznicy. Można to zrobić przede wszystkich dbając o swoje zdrowie, nie ignorując wszelkich stanów zapalnych – zęba, migdałów, czy chociażby przeziębienia. Zgubne może okazać się także częste przyjmowanie antybiotyków, zwłaszcza na własną odpowiedzialność, bez konsultacji z lekarzem.
Co istotne istnieją również szczepionki przeciwko niektórym bakteriom wywołującym posocznicę. Najpopularniejsza jest szczepionka przeciwko meningokokom typu, choć droga polecana osobom będącym w grupie ryzyka zachorowania na posocznicę, a więc głównie dzieciom w wieku przedszkolnym, młodzieży mieszkającej w akademiku czy żołnierzom. Zaszczepić powinny się również osoby przewlekle chorzy, osoby z obniżoną odpornością oraz ci, którzy wybierają się do krajów Arabii Saudyjskiej, Afryki Południowej i Środkowej.
