Rumień zakaźny (erythema infectiosum) należy do raczej rzadkich wirusowych chorób zakaźnych. Znany jest jako choroba piąta – wiąże się to z dawniejszą klasyfikacją chorób wysypkowych u dzieci. Inne jego nazwy są bardzo obrazowe w stosunku do objawów: „zespół spoliczkowanego dziecka”, „syndrom spoliczkowanej twarzy”.
Zdarza się, że powoduje małe epidemie u dzieci w wieku wczesnoszkolnym i przedszkolnym. Epidemie występują w okresie późnej zimy i wczesną wiosną. Chorują na niego również dorośli, choć z mniejszą częstotliwością. Ma zazwyczaj łagodny przebieg. Duży procent zakażeń nie powoduje żadnych dolegliwości i pozostaje niezauważony. Istotną groźbę rumień zakaźny stanowi dla kobiet w ciąży – choroba matki może bardzo zaszkodzić płodowi.
Jak rozwija się rumień zakaźny
Wirusem powodującym rozwój tej choroby jest parwowirus B19, jedyny znany ludzki parwowirus. Do zarażenia dochodzi drogą kropelkową. Odnotowano też sporadyczne zakażenia w wyniku przetoczenia krwi. Wirus dopada przede wszystkim komórki erytrocytów, obniżając ich poziom.
Po wstępnym zakażeniu górnych dróg oddechowych nastaje wiremia (namnażanie wirusa) trwająca około tygodnia. Usunięcie wirusów z krwi następuje w okresie szybkiego pojawienia się przeciwciała IgM, prędko zastępowanych przez przeciwciała IgG. Wysypka i artropatia w rumieniu zakaźnym mają prawdopodobnie podłoże immunologiczne.
Objawy rumienia zakaźnego
W tydzień po zakażeniu może wystąpić lekka gorączka, bóle głowy i bóle mięśni. Symptomem charakterystycznym choroby jest u większości dzieci intensywnie czerwona wysypka (najczęściej grudkowo- plamista) okolicy jarzmowej. Jest symetryczna na obydwu policzkach i przyjmuje kształt motyla. Po upływie 1-4 dni wysypka rozszerza się na całe ciało, ze szczególnym zajęciem ramion i kończyn dolnych. Utrzymuje się na ciele przez wiele tygodni ze zmiennym natężeniem, przybiera typowy kształt pierścieniowato-girlandowy i łatwo ją rozpoznać.
Okres wylęgania, czyli od czasu infekcji do wystąpienia pierwszych objawów choroby wynosi około 18 dni, a okres zarażania prawdopodobnie jest w tym samym czasie – bezpośrednio od momentu zakażenia do wystąpienia wysypki.
Powikłania rumienia zakaźnego
U około 10% dzieci dochodzi do towarzyszącego zapalenia stawów, objawiającego się głównie bólami w obrębie stawów małych. Na szczęście mają one łagodny przebieg i nie pozostawią żadnych wtórnych uszkodzeń. W przypadku zachorowania u osób dorosłych, zwłaszcza u kobiet, stawy atakowane są bardzo często. Artropatia dotyczy stawów dłoni i palców, rzadziej ramion, nóg i kręgosłupa. Bóle stawowe mogą utrzymywać się przez kilka tygodni, po czym ustępują nie powodując trwałych szkód.
Ciężkie powikłania po rumieniu zakaźnym są stosunkowo rzadkie i dotykają dzieci z określoną postacią niedokrwistości, np. anemią sierpowatokrwinkową lub talasemią. Nazywa się to przełomem aplastycznym. Objawia się on wyraźnym obniżeniem poziomu hemoglobiny i zanikiem retykulocytów krążących – jest zahamowaniem erytropoezy objawiającym się klinicznie właśnie z powodu obecności parwowirusa B19. Utrzymujące się zakażenie B19 skojarzone z przewlekłą niedokrwistością zaobserwowano w rożnych chorobach związanych z niedoborami odporności, w tym w ostrej białaczce limfoblastycznej i w zakażeniu HIV.
Zagrożenia dla płodu przy rumieniu zakaźnym
Zakażenie parowirusem B19 w czasie ciąży może spowodować niedokrwistość u dziecka, a nawet prowadzić do obumarcia płodu i poronienia. Ryzyko utraty płodu wynosi około 10%, jeśli zakażenie wystąpi przed 20 tygodniem ciąży (zwłaszcza między 14 a 20 tygodniem).
Ponieważ choroba występuje raczej sporadycznie, przechodzi ją tylko 50% kobiet w ciąży. Z powodu braku szczepionki około połowa przyszłych matek nie ma odpowiedniego zabezpieczenia przed chorobą. Jeżeli ciężarna kobieta jest chora na rumień zakaźny, badana jest przez ginekologa co tydzień ultrasonografem, aby w razie stwierdzenia niedokrwistości zaproponować przeprowadzenie jeszcze przed porodem transfuzji krwi u dziecka.
Leczenie rumienia zakaźnego
Niestety zachorowaniu na rumień zakaźny nie można zapobiec, a ponieważ w momencie pojawienia się wysypki okres rozprzestrzeniania już nastąpił, kontakt innych osób z wirusem jest nieunikniony. Nie istnieje szczepionka na tę chorobę, choć podjęto próby jej stworzenia, nie ma też dedykowanej metody leczenia. Wizyta u lekarza jest potrzebna zwykle tylko po to, by potwierdzić diagnozę. Lekarz stawia ją na podstawie analizy klinicznej objawów, a w razie wątpliwości dalszych badań krwi.
Zakażenie B19 można wykryć we krwi w okresie wiremii za pomocą mikroskopu elektronowego. Możliwa jest również identyfikacja wirusowego DNA metodą dot-hybrydyzacji. Wykrycie przeciwciał IgM metodą ELISA lub radioimmunologiczną (RIA) wskazuje na aktualne lub niedawno przebyte zakażenie. Leczenie nie jest ani możliwe, ani konieczne, gdyż większość dolegliwości ma lekkie nasilenie i ustępuje samoistnie. Oczywiście do tego czasu chorzy pozostają w łóżku. Zalecane są leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe. Jeżeli wysypka wywołuje świąd stosuje się apteczne środki przeciwświądowe lub sposoby domowe, np. okłady z rumianku lub otrębów.
a moj synek tez ma jakies podejrzane zaczerwienienia i w dodatku bardzo go swedza. ma ktos pomysl co to moze byc?
może podrażnienie od ubrania albo zjadł coś albo się otarł o coś. ja jako dziecko miałam wysypkę swędzącą po styczności z trawą np. a w jakich miejscach te zaczerwienienia i czy występuje jakaś wysypka?