Niepłodność męska może mieć różne przyczyny, zarówno poważne, jak też błahe, Nie zawsze oznacza wyrok, gdyż często jest uleczalna. Na pewno, zaś jest łatwiejsza do wyleczenia, niż niepłodność u kobiet.
Niepłodność męska – kiedy można mówić o niepłodności?
O niepłodności mówi się, gdy para regularnie, czyli 2-3 razy tygodniowo, przez co najmniej rok współżyje ze sobą, bez żadnych zabezpieczeń, a mimo to kobieta nie zachodzi w ciążę. Określa się, że niepłodność dotyka około 15 procent par, z czego w jednej trzeciej przypadków, za niepłodność odpowiada mężczyzna. Niepłodność u mężczyzny może występować, jako czasowe zaburzenia i może zostać usunięta po zdiagnozowaniu przyczyny i wdrożeniu leczenia lub poprzez zmianę trybu życia.
Niepłodność męska – przyczyny niepłodności u mężczyzn
Za najczęstszą przyczynę niepłodności męskiej uznawana jest zmniejszona liczba plemników, ich wady budowy lub zmniejszona ruchliwość. Przyjmuje się, że niepłodność w związku z niską jakością nasienia, dotyczy niemal połowy mężczyzn, którzy zgłaszają się z podejrzeniem niepłodności.
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) mężczyznę uważa się za płodnego, gdy w 1 mililitrze nasienia znajduje się, co najmniej 20 milionów plemników, z czego co najmniej 60 procent powinno wykazywać ruch progresywny, a ponad 25% ruch progresywny szybki. Ilość plemników ze zmianami patologicznymi nie może być wyższa, niż 70 procent. Niestety, jak wynika z badań jakość męskiego nasienia drastycznie się pogarsza, co ma wpływ na płodność.
Do czynników pogarszających wpływających niekorzystnie na męskie nasienie, zaliczyć trzeba palenie tytoniu, nadmierne spożywanie alkoholu, branie narkotyków, ale również spożywanie w nadmiarze kofeiny, branie niektórych leków oraz otyłość. Niekorzystnie wpływa również siedzący tryb życia, praca w złych warunkach, niewłaściwa dieta oraz stres.
Niehigieniczny tryb życia, wpływający niekorzystnie na stan nasienia, to nie jedyna przyczyna obniżonej płodności. Przyczyn męskiej niepłodności jest znacznie więcej.
Niehigieniczny tryb życia, wpływający niekorzystnie na stan nasienia, to nie jedyna przyczyna obniżonej płodności. Przyczyn męskiej niepłodności jest znacznie więcej.
Najczęściej są to różnego rodzaju choroby, zarówno urologiczne, jak i ogólnoustrojowe. Do najczęstszych schorzeń urologicznych, mających wpływ na płodność męską, zaliczymy przerost prostaty, infekcje układu moczowo-płciowego, żylaki powrózka nasiennego, zaburzenia erekcji.
Do innych chorób powodujących niepłodność zaliczymy cukrzycę, nadciśnienie, choroby tarczycy (nadczynność lub niedoczynność), stwardnienie rozsiane, świnkę, niedoczynność przysadki mózgowej, choroby genetyczne i choroby nowotworowe.
Kolejną przyczyną niepłodności mogą być wady wrodzone oraz uszkodzenia narządów płciowych. Do najczęstszych wad wrodzonych należą: brak jąder lub jednego z nich, zaburzenia funkcjonowania jąder, umiejscowienie jąder poza moszną, wady wrodzone prącia (stulejka, zbyt krótkie wędzidełko). Do wad wrodzonych zaliczymy nowotwory jąder lub wodniak jądra. Ostatnią przyczynę stanowią urazy narządów płciowych, spowodowane np. wypadkami.
Niepłodność męska – diagnostyka niepłodności
Problemy z płodnością o wiele łatwiej jest diagnozować u mężczyzny, niż u kobiety. Również badań diagnostycznych, w przypadku mężczyzny jest mniej i są one mniej skomplikowane. Dlatego też, to mężczyzna jest kierowany na badania jako pierwszy.
Pierwszym i podstawowym badaniem, jakiemu poddaje się mężczyzna jest badanie nasienia. Próbka nasienia nie powinna być większa niż 2 ml. Podczas badania określa się ilość żywych plemników w 1 ml próbki oraz określa ich budowę i żywotność. Na podstawie badania stawia się rozpoznanie. Jeżeli wszystkie parametry nasienia są w normie, mówimy o normospermii. Oligozoospermia oznacza, że liczba plemników w 1 ml nasienia jest niższa, niż 20 milionów. Astenozoospermia, występuje, kiedy mniej niż połowa plemników wykazuje ruch postępowy lub mniej niż 25% plemników wykazuje ruch szybki postępowy, zaś teratozoospermia, oznacza, że mniej niż 30% plemników wykazuje prawidłową budowę. W sytuacji, gdy nasienie pozbawione jest plemników, mówimy o azoospermii. Ostatnią wadą jest aspermia, czyli brak nasienia.
Gdy nasienie wykazuje nieprawidłowości, wówczas stosuje się badania dodatkowe, jak analizę krwi, badanie USG jamy brzusznej, czy badania genetyczne.
Próbkę krwi sprawdza się pod kątem poziomu hormonów. W przypadku podejrzenia żylaków powrózka robi się USG jąder, a w celu zdiagnozowania wad układu moczowo-płciowego, wykonuje się USG jamy brzusznej. W przypadku, gdy w badanym nasieniu stwierdzono oligozoospermię lub azoospermię, wówczas należy wykonać badania genetyczne, ponieważ niepłodność męska niekiedy jest wynikiem nieprawidłowości w chromosomach. Po wykonaniu niezbędnych badań, dzięki którym można ustalić przyczynę niepłodności, wprowadza się odpowiednią terapię.
Niepłodność męska – leczenie niepłodności męskiej
Niekiedy okazuje się, że aby przywrócić płodność wystarczy zmiana trybu życia, rezygnacja z używek, aktywny wypoczynek, zdrowa dieta, nieprzegrzewanie jąder i suplementacja witaminami A, C, E oraz przyjmowanie cynku.
Jeżeli przyczyną niepłodności są zaburzenia hormonalne, wdraża się leczenie hormonami. W przypadku niektórych wad anatomicznych lub urazów, stosuje się leczenie operacyjne. W razie niedrożności nasieniowodów plemniki pobiera się z kanalików nasiennych i wykorzystuje do zapłodnienia pozaustrojowego. W przypadku wykrycia nowotworu, można przed leczeniem, zdeponować w banku nasienia spermę, która może być wykorzystana w późniejszych latach. Jeżeli przyczyną jest infekcja bakteryjna układu moczowo-płciowego, wówczas leczy się ją antybiotykami.
Niepłodność męska spowodowana jest różnymi czynnikami, dlatego tez leczenie powinno być kompleksowe i uzależnione od wykrytej przyczyny. Leczeniem niepłodności u mężczyzn może zajmować się urolog, ale także androlog, endokrynolog i chirurg. Niekiedy potrzebna okazuje się pomoc diabetologa (przy cukrzycy), kardiologa (nadciśnienie), a nawet seksuologa czy psychologa. Szczególnie, gdy wykluczyło się przyczyny somatyczne, a problem nadal istnieje.
Pocieszające jest to, że leczenie i zmiana trybu życia, jest skuteczne w ponad 80 procentach przypadków niepłodności u mężczyzn, pozwalając panom cieszyć się wyczekiwanym potomkiem.
