Niewydolność ciałka żółtego może oznaczać sporo kłopotów, w tym możliwość bezpłodności. Ciałko żółte to forma, która pojawia się już po owulacji z pękniętego pęcherzyka jajnikowego. Element ten jest zaliczany do układu endokrynnego. Nazwa tego ciałka wzięła się od zabarwienia luteiny gromadzonej przez komórki ziarniste, które otaczają komórkę jajową przed jej uwolnieniem.
Ciałko żółte jest bardzo ważne, gdyż produkuje i wydziela progesteron. Jej prawidłowe funkcjonowanie pozwala na przygotowanie błony śluzowej macicy na ewentualne zagnieżdżenie zapłodnionej komórki jajowej. Ciałko żółte przyjmuje różne formy takie jak ciałko żółte menstruacyjne (miesiączkowe), które powstaje bezpośrednio po menstruacji i funkcjonuje około 10-12 dni po uwolnieniu komórki jajowej.
Inna forma ciałka żółtego to ciałko żółte ciążowe, które w wyniku ciąży zwiększa swoje wymiary i produkuje progesteron do 9-10. tygodnia ciąży (do momentu przejęcia jego funkcji przez łożysko). Ostatnia forma ciałka żółtego to ciałko żółte laktacyjne, które pojawia się w czasie laktacji i powstaje z pierwszego pękniętego pęcherzyka jajnikowego po porodzie.
Możliwe przyczyny niewydolności ciałka żółtego
Niestety czasem może nastąpić niewydolność ciałka żółtego (określana także jako niedomoga fazy lutealna). Niewydolność powstaje, gdy ciałko żółte nie jest w stanie wyprodukować odpowiedniej ilości progesteronu lub produkuje go przez okres zbyt krótki. Niedomaganie ciałka żółtego występuje przede wszystkim u kobiet, które wcześniej traciły ciąże w pierwszych tygodniach jej trwania.
Zachodzi tu zaburzenie czynności układu, w którym znajduje się podwzgórze, przysadka i jajnik. Dodatkowo przyczynić się do niewydolności może utrudniony proces dojrzewania pęcherzyka jajnikowego w pierwszej fazie cyklu miesiączkowego. Ponadto na niekorzyść ciałka żółtego działa zbyt wysoki poziom prolaktyny, podwyższone stężenie TSH u osób z niedoczynnością tarczycy. Przyczyną niewydolności ciałka żółtego mogą być także schorzenia jajników.
Jako przyczyny niewydolności ciałka żółtego podaje się także słabą produkcję pęcherzyków Graafa.
Niewydolność ciałka żółtego – objawy
Typowym objawem niewydolności ciałka żółtego jest niemożność zajścia w ciążę. Oprócz tego za tym schorzeniem mogą przemawiać takie objawy jak plamienia z dróg rodnych jeszcze przed oczekiwaną miesiączką, zespół napięcia przedmiesiączkowego, poronienia nawykowe, mastodynia (czyli ból piersi), zmiana w długości trwania cyklu (jego wydłużenie lub skrócenie).
Niewydolność ciałka żółtego – rozpoznanie
Rozpoznanie niewydolności ciałka żółtego może nastąpić na podstawie kilku badań. Możliwy jest jednak bardziej prosty sposób rozpoznania tego schorzenia. Wystarczająca jest dokładna obserwacja podstawowej temperatury ciała, która jest dokonywana po 6-godzinnym odpoczynku. Dodatkowo niewydolność może być stwierdzona na podstawie oceny stężenia progesteronu( trzy razy w fazie lutealnej, a wynik nie może być niższy niż 5 ng/ml. Inne badania pomocne przy diagnostyce to ocena stężenia prolaktyny, ocena stężenia TSH, biopsja endometrium (dzięki której lekarz ocenia przemianę błony śluzowej), która musi być wykonana między 24. a 26. dniem cyklu miesiączkowego.
Niewydolność ciałka żółtego – leczenie
Oczywiście po właściwej diagnozie powinno nastąpić leczenie przyczyny niewydolności. W przypadku nieprawidłowego funkcjonowania podwzgórza, przysadki i jajnika należy zadbać o stymulację dojrzewania pęcherzyka jajnikowego poprzez podanie gonadotropiny menopauzalnej lub kosmówkowi (hCG) albo cytrynianu klomifenu. W przypadku chorej tarczycy powinny wyregulować gospodarkę hormonalną tarczycy. W hiperprolaktynemii używana jest bromokryptyna. Z kolei, gdy brak jest jednoznacznej przyczyny niewydolności ciałka żółtego warto do leczenia włączyć progesteron. Leczenie niewydolności jest zalecane przede wszystkim parom starającym się o dziecko.
W przypadku, gdy leczenie nie pomaga ostatecznymi metodami leczenia są techniki wspomaganego rozrodu (jak np. inseminacje domaciczne, zapłodnienie in vitro). Warto przypomnieć, że wydolne ciało żółte jest niezbędne do powstania ciąży jak i do jej zachowania w pierwszych ośmiu tygodniach jej trwania. Ciałko żółte produkuje progesteron, ale także inne hormony jak estrogeny, prostaglandyny i relaksyna. Z tego powodu niewydolność ciałka żółtego może być przyczyną niepłodności i utraty ciąży.
Podaje się także, że leczenie niewydolności ciałka żółtego może nastąpić poprzez suplementację witaminy B6 przyjmowaną przez całą długość cyklu.
