Zapalenie pochwy należy do najczęściej występujących dolegliwości kobiecych. Może mieć różne przyczyny, zależne od wieku oraz przebieg, który zależy od stanu układu odpornościowego kobiety oraz od aktualnego stanu biologicznego pochwy. Do czynników ryzyka, wystąpienia zapaleń pochwy zaliczyć możemy wahania hormonalne, cukrzycę, antykoncepcję oraz antybiotykoterapię. Główne objawy zapalenia to ból, świąd i pieczenie. Leczenie zależy od przyczyny wywołującej stan zapalny.
Czynniki zapobiegające zapaleniom pochwy
Pochwa wyścielona jest nabłonkiem, który pozbawiony jest gruczołów, zaś niewielka ilość wydzieliny zwilżającej pochwę, pochodzi ze złuszczonych komórek nabłonka, przesięku z naczyń krwionośnych ścian pochwy oraz z wydzieliny szyjki macicy i gruczołów przedsionkowych. Fizjologiczny odczyn pochwy jest kwaśny, co stanowi naturalną ochronę przed działaniem szkodliwych czynników. To właśnie prawidłowy skład flory bakteryjnej pochwy jest warunkiem jej odporności na zapalenia.
Naturalną ochroną przed zapaleniem pochwy, jest czynnik mechaniczny, czyli zamknięty srom, u kobiet, które jeszcze nie rodziły. Utrzymywanie odpowiedniej higieny miejsc intymnych, również stanowi zabezpieczenie przed stanami zapalnymi. Podobnie, jak unikanie urazów i uszkodzeń pochwy, jako czynnika mogącego stan zapalny wyzwalać.
Przyczyny stanu zapalnego pochwy
Pochwa z uwagi na swoje położenie, w sąsiedztwie ujścia cewki moczowej oraz odbytu, narażona jest na infekcje. Dlatego tak ważna, w zapobieganiu zapaleń pochwy staje się higiena osobista. Poza tym pochwa narażona jest na urazy podczas stosunku oraz na rozwój drobnoustrojów podczas każdego krwawienia miesięcznego. Do zapalenia pochwy dochodzi w wyniku zaburzenia naturalnej flory bakteryjnej pochwy, która stanowi naturalną barierę ochronną.
Uszkodzenia mechaniczne, poparzenia chemiczne, czynniki alergiczne, ciała obce, bakterie, wirusy czy grzyby, to wszystko może być czynnikiem wywołującym stan zapalny pochwy.
Przyczyna zapalenia zależy od wielu czynników, zależnych od wieku kobiety. W przypadku dziewcząt i młodych kobiet do zapalenia pochwy dochodzi najczęściej w wyniku zakażenia pasożytami (owsikami), wprowadzania ciał obcych do pochwy, masturbacji brudnymi rękami, w wyniku zakażenia grzybiczego lub jako objaw towarzyszący innym chorobom.
U kobiet w okresie rozrodczym, najczęstszą przyczyną występowania stanów zapalnych pochwy są stosunki płciowe, nieprzestrzeganie higieny osobistej, poporodowe uszkodzenia pochwy i krocza, przeniesienie zakażenia do narządów płciowych z innych okolic oraz jako objaw towarzyszący innym chorobom.
Zapalenie pochwy u kobiet w okresie przekwitania i starości, występuje w wyniku niedoborów hormonalnych, zmian zanikowych błony śluzowej pochwy, w zaniedbaniach higienicznych lub jako objaw towarzyszący cukrzycy.
Objawy zapalenia pochwy
Proces zapalny pochwy, może wywoływać wiele nieprzyjemnych objawów. Do najważniejszych zaliczamy: świąd i pieczenie pochwy i sromu, zaczerwienienie, bolesność podczas stosunku i podczas oddawania moczu, obrzęk i upławy. Upławy mogą być śluzowe, ropne, o zabarwieniu różowym, żółtym, brunatnym lub krwistym, a ich wygląd zależy od przyczyny, która wywołała zapalenie.
Grzybicze zapalenie pochwy
Zapalenie grzybicze pochwy (kandydoza) wywołane jest przez grzyby. To jedna z najczęstszych infekcji dróg rodnych. Charakteryzuje się podrażnieniem i zaczerwienieniem sromu, występowaniem białych, gęstych, serowatych upławów. Upławy te nie są obfite i gromadzą się najczęściej na ścianach pochwy. Objawami towarzyszącymi są nasilony świąd, pieczenie, a niekiedy ból.
Grzybicze zapalenia pochwy są częstym schorzeniem pacjentek z cukrzycą, u których nawracają one cyklicznie. Może to sugerować brak odpowiedniej kontroli stężenia glukozy we krwi.
Bakteryjne zapalenie pochwy
Zapalenie bakteryjne pochwy (waginoza), to typowe zapalenie u kobiet z zaburzeniami hormonalnymi. W wyniku wahań stężeń estrogenów i progestagenów, dochodzi do rozmnożenia bakterii typu Streptococcus, Gardnerella oraz Staphylococcus. Najczęstsze objawy to białe, dość obfite upławy, o nieprzyjemnym, „rybim” zapachu. Typowy jest brak zmian zapalnych okolicy sromu.
Wirusowe zapalenie pochwy
Zapalenie pochwy wywołują również wirusy, a choroby przez nie spowodowane należą do chorób przenoszonych drogą płciową. Oznacza to, że wirusem zakażeni są oboje partnerzy. Najpopularniejszą wirusową infekcją pochwy jest zakażenie wirusem HPV, czyli wirusem brodawczaka ludzkiego (opryszczka pochwy i sromu). Stan zapalny pochwy najczęściej przebiega bezobjawowo, niekiedy dochodzi do powstania kłykcin kończystych, czyli narośli w obrębie pochwy i warg sromowych. Zakażenie niektórymi typami wirusa HPV stanowi udowodniony czynnik rozwoju raka szyjki macicy.
Prezerwatywy w pewnym stopniu ograniczają ryzyko zakażenia, jednak ważniejsza staje się profilaktyka i okresowe wykonywanie cytologii.
Pierwotniakowe zapalenie pochwy
Do pierwotniakowego zapalenia pochwy dochodzi zazwyczaj w wyniku kontaktów seksualnych. Najpopularniejszym drobnoustrojem je wywołującym jest rzęsistek pochwowy. Do typowych objawów objawów zaliczamy obfite, pieniste, żółtozielone, cuchnące upławy. Ściany pochwy są zaczerwienione z licznymi punktowymi uszkodzeniami. Często wargi sromowe i ściany pochwy są tak bardzo obrzęknięte, że uniemożliwiają badanie ginekologiczne.
Pasożytnicze zapalenie pochwy
Zapalenie pochwy wywołane pasożytami, występuje głównie u małych dziewczynek, ale i u dorosłych kobiet. Pasożyty, najczęściej owsiki przedostają się do pochwy z okolic odbytu, wywołując typowe dla zapaleń pochwy objawy: zaczerwienienie, świąd i pieczenie.
Atroficzne zapalenie pochwy
Zapalenie pochwy (atroficzne) występuje on kobiet starszych i jest związane ze zmniejszaniem się grubości naskórka ścian pochwy. Najczęściej zgłaszanymi przez pacjentki objawami są: uczucie suchości, pieczenia, nieustannego dyskomfortu podczas zwykłej aktywności oraz bolesne współżycie płciowe. Kobiety mogą skarżyć się także, na nietrzymanie moczu.
Leczenie stanów zapalnych pochwy
Leczenie zapalenia pochwy zależy od przyczyny, która je wywołała. Dlatego ważne jest przed podjęciem leczenia, wykonanie wymazu z pochwy. W zależności od wyniku badania podaje się antybiotyki lub preparaty przeciwgrzybicze, zarówno doustnie jak i dopochwowo. W niektórych przypadkach leczeniu muszą się poddać oboje partnerzy. Uzupełniająco zaleca się stosowanie bakterii kwasu mlekowego, w postaci globulek dopochwowych. W przypadku atroficznego zapalenia pochwy stosuje się miejscowo maści zawierające estrogeny.
Zapalenie pochwy to jednostka chorobowa, którą łatwo rozpoznać i której leczenia nie wolno zaniedbywać, ponieważ może rozszerzyć się na okoliczne narządy, prowadząc do zapalenia przydatków, a w konsekwencji nawet do niepłodności.
