Cytologia to niezwykle ważne dla kobiet badanie. Jest bardzo proste, ale dzięki niemu można wykryć wszystkie zmiany zachodzące w szyjce macicy – nadżerkę, stan zapalny lub nawet nowotwór we wczesnym stadium. Badanie cytologiczne jest praktycznie bezbolesne i trwa do kilkunastu minut. Należy wykonywać je regularnie, ponieważ może ono uratować życie.
Cytologia – wskazania do badania
Cytologia to badanie, które powinny wykonywać zarówno kobiety w wieku rozrodczym, jak i nieco młodsze. Dzięki niemu można wykryć raka szyjki macicy w stadium przedinwazyjnym, które można skutecznie i szybko wyleczyć. Badanie pozwala również wykryć zakażenie HPV, czyli wirusem brodawczaka ludzkiego, który może wywołać chorobę nowotworową.
Cytologia umożliwia także kontrolę leczenia zachowawczego oraz operacyjnego nadżerki tarczy szyjki macicy, a więc powinny ją regularnie wykonywać pacjentki borykające się z tą dolegliwością. Na podstawie jej wyników lekarz ocenia też stan nabłonka pochwy, czas trwania II fazy cyklu, potrafi określić, kiedy nadejdzie owulacja lub czy dobrane leki hormonalne działają prawidłowo. Badanie cytologiczne powinny wykonywać nawet kobiety w ciąży.
Cytologia – przygotowanie do badania
Należy pamiętać, że cytologii nie można wykonać w czasie miesiączki – dlatego też kobieta powinna umówić się na wizytę w okresie pomiędzy 4. dniem po miesiączce a 4. dniem przed następną miesiączką. Przy stosowaniu jakichkolwiek preparatów dopochwowych (także antykoncepcyjnych) lub irygacji, powinno odczekać się minimum 2-4 dni. Dodatkowo, na minimum 24 godziny przed badaniem nie należy współżyć.
Również na 24 godziny przed wyznaczonym terminem cytologii pacjentka nie powinna poddawać się innemu badaniu ginekologicznemu, w tym przezpochwowemu USG. Jeśli nagle pojawi się infekcja intymna, najlepiej wstrzymać się z badaniem do czasu jej wyleczenia – inaczej wymaz pobrany przez ginekologa może nie nadawać się do zbadania lub dać nieprawidłowy wynik.
Cytologia – przebieg badania
Cytologia to bezbolesne badanie, którego nie należy się obawiać. Pacjentka powinna wygodnie usiąść na ginekologicznym fotelu i się rozluźnić. Następnie lekarz ginekolog wkłada wziernik do pochwy, po czym pobiera wydzielinę z nabłonka szyjki macicy za pomocą specjalnej szczotki. Ma ona elastyczne włókna, co ułatwia pobranie materiału zawierającego komórki błony śluzowej.
Wkładanie wziernika do pochwy dla wielu pacjentek jest nieprzyjemne, jednak samo pobieranie wydzieliny nie sprawia bólu – wyczuwalne może być za to specyficzne szczypanie. Materiał do badania powinien być pobierany z dwóch miejsc za jednym razem, czyli z tarczy szyjki macicy (to najbardziej widoczna część macicy) oraz kanału szyjki. Pobrane próbki nanosi się na przeznaczone do tego szkiełka i utrwala za pomocą określonych odczynników.
Tak pobrany i zabezpieczony materiał trafia następnie do laboratorium, gdzie specjalista obserwuje próbki w bardzo dużym powiększeniu. Widzi więc dobrze, jak duże są komórki błony śluzowej, ocenia, czy są prawidłowo zbudowane i czy mają odpowiednie kształty. Zazwyczaj wyniki pojawiają się już po kilku dniach i zawierają informację, do której grupy cytologicznej należy dana pacjentka (im niższa grupa, tym lepiej).
Cytologia – kiedy i jak często ją wykonywać?
Panuje przekonanie, że pierwszą cytologię powinno wykonywać się w wieku 20-25 lat. Mogą zdecydować się na nią także młodsze kobiety, ponieważ pierwsze takie badanie należy wykonać najpóźniej 3 lata od rozpoczęcia współżycia. Później kontrolną cytologię trzeba wykonywać raz w roku, a jeśli 3 kolejne badania dają prawidłowe wyniki, panie po 30. roku życia mogą ją wykonywać nieco rzadziej, co 2-3 lata.
Regularna cytologia jest bardzo ważna szczególnie w przypadku kobiet, które często zmieniają seksualnych partnerów. Im więcej partnerów miała kobieta, tym większe jest ryzyko zakażenia wirusem HPV, który może spowodować rozwój raka szyjki macicy.
Czasem ginekolog zaleca wykonywanie badania częściej niż raz w roku – zwłaszcza, gdy pacjentka jest już zakażona wirusem HPV lub HIV, bądź leczyła nadżerkę lub dysplazję. W przypadku kobiet w ciąży, cytologia powinna być przeprowadzana w I i III trymestrze ciąży.
Cytologia a sposób pobierania wymazu
Czasem zdarza się, że lekarze pobierają materiał do badania za pomocą wacika, a nie specjalnej szczoteczki, co utrudnia przeniesienie próbek na szkiełko. Taki sposób przeprowadzenia cytologii, jak i niewłaściwe przechowywanie materiałów, może sprawić, że pojawią się znaczące błędy w diagnostyce.
Badanie cytologiczne powinno być przeprowadzanie za pomocą specjalnej szczoteczki o określonych przez unijne dyrektywy parametrach technicznych. Szczoteczki dopasowują się do kształtu szyjki macicy znacznie lepiej niż wacik, więc dzięki nim można pobrać materiał ze wszystkich, ściśle określonych miejsc.
Kiedy materiał zostanie pobrany w sposób nieprawidłowy lub za pomocą niewłaściwego narzędzia, wynik badania może być nieprawidłowy. Kobieta nie może więc mieć pewności, że jest zdrowa – nawet jeśli tak przedstawiają to otrzymane wyniki. Niemniej cytologia to badanie, którego nie wolno unikać. Należy pamiętać, że rak szyjki macicy to choroba podstępna i może dotknąć bardzo młode kobiety – nawet te, które jeszcze nie były w ciąży lub nawet nie rozpoczęły współżycia.
