Cykl bezowulacyjny to zjawisko, które występuje w organizmie każdej kobiety. Naturalne procesy biologiczne, zachodzące w jej układzie rozrodczym prowadzą do tego, aby każdy cykl menstruacyjny wytworzył przynajmniej jedną komórkę jajową, gotową do zapłodnienia. Nie zawsze jednak poziomy hormonów oraz stan zdrowia kobiety na to pozwala.
Prawidłowo przebiegająca owulacja zależy od wielu czynników, zarówno związanych ze stanem zdrowia kobiety, genetyką, a także – z czynnikami zewnętrznymi. Cykle bezowulacyjne pojawiają się w różnej częstotliwości, w zależności od wieku kobiety. Jest ich więcej na początku oraz pod koniec wieku rozrodczego. Stanem anormalnym są regularne braki owulacji, występujące u kobiety w sile wieku reprodukcyjnego.
Cykl bezowulacyjny – objawy
Problematyka rozpoznania cyklów bezowulacyjnych rozpoczyna się najczęściej w momencie, kiedy kobieta pragnie mieć potomstwo. Częstym zaskoczeniem jest fakt, że pomimo regularnych miesiączek oraz w miarę dobrego samopoczucia w ciągu całego trwania cyklu, nie dochodzi do zapłodnienia. Charakterystycznym dla cyklów bezowulacyjnych jest ich nieregularność, czasem dłuższy, a innym razem – krótszy czas trwania.
Kiedy kolejna miesiączka pojawia się zwykle po 30 dniach, a nagle pojawia się około 24-26 dnia – możemy mieć podejrzenie, że nie doszło do owulacji. Dobrym sposobem na wykrycie owulacji lub jej braku jest metoda termiczno-objawowa. Regularne badanie temperatury, śluzu oraz położenia szyjki macicy pozwala na ocenę zmian oraz oszacowanie momentu owulacji.
U zdrowej kobiety notowane temperatury tworzą charakterystyczny skok po wystąpieniu owulacji. Uwidaczniają się także zmiany w śluzie, który w okresie około owulacyjnym jest bardziej rozciągliwy, jest go też więcej. U wielu kobiet owulacji towarzyszą także inne, charakterystyczne objawy. Zazwyczaj jednak są to bardzo indywidualne kwestie i każdy organizm odczuwa je inaczej.
Są to m. in. bóle podbrzusza, rozpieranie w okolicy jajników, rozdrażnienie, a nawet niewielkie plamienie. Nie są to jednak objawy obligatoryjne. Aby wykryć moment owulacji, konieczne są zaawansowane badania hormonalne oraz monitoring cyklu w gabinecie ginekologicznym.
Przyczyny zaburzeń owulacji
Cykle bezowulacyjne są charakterystyczne dla nastolatek oraz młodych kobiet, u których cykle miesięczne dopiero się zaczęły. Także u kobiet zbliżających się do menopauzy. Brak owulacji pojawia się także w okresie poporodowym i może trwać nawet kilka miesięcy.
Podstawową przyczyną zaburzeń owulacyjnych są zmiany hormonalne. Brak owulacji towarzyszący okresowi dorastania, menopauzie czy połogowi to stan normalny. Nie wymagający diagnostyki i leczenia. Zaburzenia chorobotwórcze wynikają natomiast z niepożądanych zmian w organizmie kobiety. To między innymi:
- nieprawidłowa praca podwzgórza, przysadki mózgowej – u przyczyn leżą problemy psychiczne, stres, nerwica, depresja, procesy nowotworowe, a także hiperprolaktynemia (zwiększona produkcja prolaktyny);
- zaburzenia pracy tarczycy – hormony tarczycowe mają ścisły wpływ na owulację, wdrożenie odpowiedniego leczenia i uregulowanie ich poziomów pozwala przywrócić jej regularność;
- choroby układu rozrodczego – m. in. torbiele jajników, włókniaki czy zespół policystyczny jajników;
- stosowane leki – niektóre medykamenty mogą mieć istotny wpływ na występowanie cyklów bezowulacyjnych, to m. in. tabletki antykoncepcyjne, leki psychotropowe czy leki przeciwhistaminowe (stosowane przy silnych alergiach);
- intensywny wysiłek fizyczny – codzienne treningi mogą wpływać hamująco na procesy zachodzące w układzie rozrodczym kobiety, wynika to również z gospodarki hormonalnej, a przede wszystkim – wytwarzania większej ilości kortyzolu;
- radykalna dieta, spadek masy ciała oraz zaburzenia odżywiania – nagły spadek wagi ciała, intensywne odchudzanie, anoreksja, bulimia, a także ogólne niedożywienie, również mogą spowodować częstsze występowanie cyklów bezowulacyjnych, a nawet całkowite zatrzymanie miesiączkowania.
Cykl bezowulacyjny – leczenie
Leczenie braku owulacji uzależnione jest od przyczyn jej występowania. Pierwszym krokiem jest dogłębne sprawdzenie stanu zdrowia kobiety, wykonanie badań hormonalnych (w tym badanie hormonów tarczycy), USG narządów rozrodczych, a także ogólny wywiad z pacjentką. Nierzadko leczenie cyklów bezowulacyjny jest długotrwałym procesem, do którego należy podchodzić holistycznie.
Często u podstaw braku owulacji leży psychika kobiety. Duża presja środowiska na zajście w ciążę, wyczerpująca i stresująca praca, obowiązki domowe, nadmierne przeciążenie i zanieczyszczenie organizmu. W takiej sytuacji wskazana jest pomoc psychoterapeuty, który pozwoli przywrócić równowagę psychiczną. Mającą ogromny wpływ na kobiecą gospodarkę hormonalną, a także wizyta w poradni dietetycznej.
W przypadku kiedy u podłoża cyklów bezowulacyjnych leżą zaburzenia hormonalne, wdraża się hormonoterapię. Jeśli w narządach rodnych kobiety występują zmiany – niezbędny może być zabieg operacyjny, umożliwiający prawidłowe funkcjonowanie jajników i jajowodów.
