Endometrioza, to choroba uciążliwa i mimo wielu badań oraz szybkiego postępu medycyny pozostaje nadal zjawiskiem tajemniczym. Zjawisko endometriozy dotyczy około 10% kobiet. Jest jedną z najczęściej występujących przypadłości obecnych czasów. Stanowi problem społeczny jak i medyczny, jej etiopatogeneza pozostaje nadal niewyjaśniona.
Wyjaśniając definicję choroby należy wyjaśnić iż, błona śluzowa macicy inaczej zwana endometrium, prawidłowo znajduje się w jej jamie. W cyklu miesiączkowym endometrium jest złuszczane w postaci miesiączki, po czym znów zostaje odnowione. W przypadku, gdy błona znajduje się w innych tkankach niż w jamie macicy, to zjawisko nazywa się to endometriozą. W najczęstszych przypadkach tkanki te pojawiają się w jajnikach oraz jajowodach.
Bywa również, że mogą zostać zlokalizowane w jamie otrzewnej, a także w miejscach tak odległych od macicy jak np. płuca. Zgodnie z teorią transplantacji; jednostkę chorobową tłumaczy się mechanicznym przemieszczaniem się tkanek. Naukowcy opisują tą przypadłość jako „wsteczną miesiączkę„. Jednostki endometrium przemieszczają się wraz z krwią menstruacyjną przez jajowody do otrzewnej, rozmnażając się tworzą ogniska choroby.
Endometrioza – przyczyny powstawania
Uważa się, że 50% to czynniki powodujące występowanie schorzenia, to czynniki genetyczne (endometrioza pojawia się częściej u bliźniąt jednojajowych, niż dwujajowych) , a także środowiskowe, miedzy innymi wcześniactwo. Fakt przemieszczenia się tkanek, nie tłumaczy jednakże wszystkich przypadków endometriozy.
Jego ogniska mogą zostać odnalezione, dosłownie w całym organizmie człowieka. W błonach śluzowych nosa, płucach a nawet mózgu. Przypadki te, tłumaczy się dwiema kolejnymi teoriami naukowymi; metaplazji, czyli przemiany pewnego rodzaju komórek w inne, lub też przeistoczeniem się komórek macierzystych w ogniwa endometrium (również z nieznanych przyczyn).
Endometrioza – objawy endometriozy
Głównymi objawami endometriozy są:
- bóle podbrzusza,
- bolesne miesiączkowanie,
- problemy z płodnością.
Objawy wtórne takie jak:
- zaparcia,
- biegunki,
- przemęczenie,
- zaburzenia lękowe,
- depresja.
Boleści występujące przy endometriozie, są jednymi z silniejszych bólów klasyfikowanych, pośród wszystkich opisywanych schorzeń medycznych. Pozytywnym aspektem jednak, można uznać fakt występowania ich u około 50% kobiet cierpiących na tę przypadłość. Rozległość zmian endometriozy nie ma przełożenia, na siłę odczuwania dyskomfortu. W wielu przypadkach, kobieta posiadająca niewielką ilość ognisk choroby, odczuwa bóle o dużym nasileniu i odwrotnie.
Endometrioza wiąże się z bolesnym miesiączkowaniem, jednakże bolesne miesiączkowanie, nie oznacza koniecznie posiadania tej choroby. Podobnie, problemy z płodnością, nie dotyczą każdej kobiety z endometriozą, obejmują około 30% chorujących. Przypadłość zaburza płodność w dwójnasób. W pierwszej kolejności, pacjentki posiadają często zrosty w jamie brzusznej, a także wewnątrz narządu rodnego,co utrudnia zajście w ciążę.
Ponad to wiadomo, że ogniska endometriozy wydzielają białka, enzymy oraz inne czynniki, które udaremniają zapłodnienie i zagnieżdżenie jajeczka. Poza zasadniczymi objawami mogą także występować te wtórne, takie jak zaparcia, biegunki, przemęczenie, ale niestety całkiem często zaburzenia lękowe a nawet depresja. Endometrioza zlokalizowana w bliznach pooperacyjnych, czy też pępku objawia się powtarzalnymi krwawieniami i bólami. Występująca w płucach wywołuje cykliczne krwioplucia.
Endometrioza – konsekwencje endomedriozy
Brak wczesnego rozpoznania oraz niewłaściwe leczenie choroby może skutkować szeregiem powikłań, które mogą wyraźnie pogarszać komfort codziennego życia. W rzadkich przypadkach zachodzi ryzyko bezpośredniego zagrożenia życia. W skutek zaniedbania schorzenia, kobieta może być zmuszona np. do wykonania stomii (wyprowadzenie ujścia narządów wewnętrznych przez skórę), a skrajnie do histerektomii (usunięcie jajników i jajowodów, bądź całej macicy). Leczenie prowadzone nieumiejętnie może poczynić spustoszenie w organizmie.
Endometrioza – leczenie
Niestety endometrioza wciąż pozostaje chorobą nieuleczalną. Bowiem wciąż nie są znane powody jej występowania, nie do końca wiadomo jak skutecznie jej zapobiegać. Specjaliści stosują się więc jedynie leczenie mające na celu do złagodzenie bądź zniesienie dolegliwości bólowych.
Leczenie można podzielić na chirurgiczne, farmakologiczne oraz skojarzone. Wybór metody leczenia jest uzależniony od wielu elementów między innymi takich jak:
- zaawansowanie choroby,
- nasilenie odczuwanych przez chorą dolegliwości
- wiek
- chęć zajścia w ciąże
- lokalizacja ognisk endometriozy
- stosowane wcześniej leczenie
Dobór postępowania oraz jego zakres nie jest łatwy. Istnieje potrzeba rozważenia wszystkich wad i zalet określonej metody i wybranie najlepszej z możliwych. Leczenie chirurgiczne dzielimy na zachowawcze i radykalne, uzależnione od zakresu zabiegu. Operacja może polegać na usunięciu jedynie ognisk i/lub torbieli endometrialnych, jajnika w całości lub nawet macicy z przydatkami, co stanowi krok ostateczny i doszczętny.
Terapia farmakologiczna obejmuje leczenie hormonalne oraz objawowe, głównie przeciwbólowe( w wielu przypadkach konieczne jest przepisanie pacjentce silnych leków, np. z grupy opiodów, leków pochodnych mofiny). Terapia przy użyciu hormonów dąży do wyciszenie czynności jajników. Zasadniczymi wskazaniami do terapii hormonalnej są nieoperacyjne postacie endometriozy, lub nawroty dolegliwości oraz wznowienie schorzenia. Dostępnych jest wiele grup leków działających na rozmaitych poziomach procesów hormonalnych, a wyboru należy dokonać w oparciu o indywidualne potrzeby kobiety oraz ewentualne efekty uboczne obranej terapii.
