WZW A to żółtaczka pokarmowa, która również nazywana jest wirusowym zapaleniem wątroby typu A albo chorobą brudnych rąk. O zarażenie się tą chorobą jest bardzo łatwo, ponieważ dochodzi do niego, np. po zjedzeniu skażonej żywności albo po wypiciu skażonej wody. Powikłania po tej chorobie mogą doprowadzić nawet do śmierci. Choroba ta wywoływana jest przez wirus zapalenia wątroby typu A (HAV), który powoduje ostre stany zapalne, a także prowadzi do uszkodzenia miąższu wątroby. HAV jest wirusem RNA z rodziny Picornaviridae.
Jak można się zarazić?
W większości przypadków do zakażenia dochodzi poprzez spożycie skażonej wody albo żywności. Natomiast w rzadkich przypadkach do zakażenia może również dojść w wyniku bliskiego kontaktu z osobami zakażonymi. Warto wiedzieć, że osoba chora może zarażać 14-21 dni przed wystąpieniem objawów choroby oraz 7 dni po pojawieniu się objawów. Do zakażenia może również dojść w wyniku kontaktów seksualnych bez zabezpieczenia i to przeważnie w kontaktach homoseksualnych. Istnieje także niewielkie ryzyko poprzez kontakt z krwią osoby chorej, gdy dojdzie do naruszenia ciągłości tkanek.
Najbardziej na zakażenie są narażone osoby, które pracują w oczyszczalni ścieków albo obsługujące urządzenia kanalizacyjne, ale też inne osoby, które mają kontakt z nieczystościami. Poza tym WZW A mogą się zarazić osoby, które pracują w służbie zdrowia, żłobkach, przedszkolu oraz wojsku. Mogą się również zarazić osoby, które wyjeżdżają do kraju, gdzie WZW A jest nadal często rozpoznawana, np. w rejonie basenu Morza Śródziemnego.
Objawy WZW A
Wirus ten w organizmie człowieka wylęga się tak około 30 dni, ale też może to trwać od 15 do 50 dni. Wtedy właśnie pojawiają się objawy choroby, ale w niektórych przypadkach zakażenie to przebiegać może bezobjawowo, a jest tak u większości dzieci do 5. roku życia. Natomiast osoby dorosłe mają wszystkie objawy, które są nasilone. Im jest się starszym, to WZW A przebiega ciężej.
Najpierw (czyli tydzień przed pojawieniem się pełnej choroby) występują objawy zwiastunowe, a więc takie, które są grypopodobne oraz dyspeptyczne, czyli będą to nudności i biegunka. Potem pojawia się najbardziej charakterystyczny objaw choroby, a jest to żółtaczka. U osoby chorej żółknie skóra oraz twardówki oczu. Przy żółtaczce może też dojść do powiększenia się wątroby, a jest to spowodowane tym, że dochodzi do zwiększenia poziomu bilirubiny. Żółtaczka trwa około miesiąca.
Inne objawy, które pojawiają się przy WZW A to:
- ciemniejsze zabarwienie moczu;
- odbarwiony stolec;
- złe samopoczucie;
- osłabienie;
- świąd skóry;
- gorączka;
- brak apetytu;
- ból brzucha, mięśni oraz stawów;
- nudności i wymioty.
Diagnozowanie WZW A
Jeśli pojawia się podejrzenie, że dana osoba może mieć WZW A, to można wykonać badanie krwi. U osoby, która jest zakażona, można stwierdzić zwiększoną w osoczu aktywność enzymów wskaźnikowych wątroby, czyli aminotransferazy asparaginianowej i alaninowej, a także wzrasta poziom bilirubiny. Natomiast taką ostateczną diagnozę można postawić na podstawie badania serologicznego, które pozwala wykryć przeciwciała anty-HAV.
Leczenie WZW A
WZW A ustępuje samoistnie i może to nastąpić w ciągu maksymalnie sześciu miesięcy. Niestety nie ma leku, który pomógłby zwalczyć wirusa szybciej. Osoba chora na czas choroby powinna ograniczyć aktywność fizyczną, zastosować odpowiednią dietę, ale też dobrze się nawadniać. Jeśli chorego bardzo swędzi, to możliwe jest zażywanie cholestyraminy.
Powikłania po WZW A
Powikłania po tej chorobie są bardzo poważne, ponieważ mogą nawet doprowadzić do śmierci chorego, więc nie należy ich lekceważyć, a są to:
- żółtaczka cholestatyczna,
- aplazja szpiku,
- ostra niedokrwistość hemolityczna,
- nadostre zapalenie wątroby.
Może dojść również do nawrotów choroby. Poza tym warto wiedzieć, że zakażenie się HAV nie powoduje:
- rozwoju przewlekłego zapalenia wątroby,
- marskości wątroby,
- pierwotnego raka wątroby.
Zapobieganie WZW A
Aby ustrzec się przed wirusowym zapaleniem wątroby typu A, należy:
- dbać o higienę, a szczególnie podczas przygotowywania posiłków;
- chronić jedzenie przed owadami;
- najlepiej jeść potrawy, które są już po obróbce termiczne, a więc gotowane, smażone lub pieczone;
- unikać niegotowanego mięsa, ale też skorupiaków czy kupowania żywności na straganie przy ulicy;
- pić tylko i wyłącznie butelkowaną albo przegotowaną wodę, a przeważnie podczas wyjazdu na zagraniczną wycieczkę.
Takim skutecznym sposobem zapobieganie WZW A są również szczepienia ochronne. Konieczne jest podanie dwóch dawek szczepionki w schemacie 6 – 12 miesięcy. Zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych szczepionka przeciw WZW A jest zalecana osobom:
- które wyjeżdżają do krajów, gdzie często jest diagnozowane WZW A;
- które są zatrudnione przy produkcji i dystrybucji żywności;
- które pracują przy usuwaniu odpadów komunalnych oraz płynnych nieczystości, ale u osobom, które pracują przy konserwacji urządzeń, które służą do oczyszczania ścieków;
- dzieciom w wieku przedszkolnym, szkolnym oraz młodzieży, które jeszcze nie chorowały na WZW A.
