Dyfteryt, inaczej błonica to choroba zakaźna, niebezpieczna dla życia. Wywołują ją bakterie maczugowca błonicy. Rozprzestrzenia się drogą kropelkową podczas kaszlu czy kichania lub bezpośrednio poprzez kontakt z chorą osobą lub nosicielem bakterii. Czas wylęgania się błonicy to 2 do 5 dni.
Przyczyny dyfterytu
Bezpośrednią przyczyną dyfterytu są wytwarzane przez niektóre szczepy bakterii endotoksyny (jad). Sama bakteria osadza się na powierzchniach błon śluzowych jamy nosowej, ustnej czy skórze. Jeżeli układ immunologiczny człowieka jest uodporniony na tę bakterię, staje się on nosicielem, w innym przypadku jad wytworzony przez maczugowca błonicy w tych właśnie miejscach namnaża się i w sprzyjających okolicznościach wnika do wnętrza organizmu. Bakteria może też czasem zaatakować spojówki oka, ucho środkowe, błony śluzowe narządów płciowych. Bakteria szczególnie niebezpieczna jest dla układu nerwowego człowieka.
Objawy i przebieg zachorowania na dyfteryt
Charakterystyczne objawy ogólne organizmu chorego na dyfteryt to: ból gardła, wysoka gorączka i tętno, biały nalot na migdałkach i błonach śluzowych przyjmujący postać błony, może powstać ona również na powierzchni krtani i tchawicy. Nieprawidłowa praca serca, brzydki zapach z ust, powiększone węzły chłonne również podżuchwowe i wyraźne zmiany w jamie nosowo gardłowej, niskie ciśnienie krwi i ogólna bladość.
Obrzęk gardła powoduje trudności z oddychaniem i pojawia się charakterystyczny „szczekający” kaszel. Na skórze mogą pojawić się żółtawe plamy lub wrzody w postaci pęcherzy wypełnionych płynem, towarzyszących liszajcowi. W ciężkich i zbyt późno rozpoznanych przypadkach chorzy na dyfteryt mogą stracić przytomność , w skrajnych przypadkach chory może umrzeć w trakcie dwóch dób od chwili pojawienia się pierwszych objawów dyfterytu.
Rodzaje dyfterytu
W zależności od lokalizacji ogniska zakażenia i przebiegu choroby wyróżniamy kilka rodzajów dyfterytu i w zależności od danego rodzaju mamy do czynienia z różnorodnymi objawami choroby:
- Dyfteryt nosa, występuję przede wszystkim u niemowląt : Charakterystyczne dla niego objawy to: wodnisty lub ropny katar a w następstwie krwawa wydzielina z nosa, sapka i trudności w ssaniu.
- Dyfteryt krtani tzw. dławiec lub krup. Charakterystyczne objawy to chrypka prowadząca do afonii, szczekający kaszel, świst oddechowy, duszność, sinica. Niedotlenienie organizmu zagraża życiu, wymagane jest leczenie szpitalne. Choroba rozwija się bardzo szybko, od 1 do 2 dni. W przypadkach najcięższych charakterystyczne błony mogą wystąpić w całym drzewie oskrzelowym.
- Dyfteryt gardłowy, występuje najczęściej. Charakterystyczne dla niego objawy to: nalot na migdałkach, najpierw ogniskowy, potem zlewający się, rozprzestrzeniający się również na łuki podniebienne, języczek i tylną ścianę gardła.Wysoka temperatura,powiększone węzły podżuchwowe i szyjne, słodkawy fetor z ust, bladość skóry i podkrążone oczy. Chory jest apatyczny, nie ma apetytu, mogą występować wymioty i bóle brzucha.W ciężkim przebiegu choroby, powstaje szczególny wygląd szyi, tzw. szyja prokonsula, objawy te cofają się w trakcie leczenia.
Diagnoza i leczenie dyfterytu
Ze względu na złożoność choroby oraz szybkość , z jaką rozprzestrzenia się w organizmie, po wystąpieniu pierwszych objawów należy udać się do lekarza. W przypadku występowania objawów zakażenia u małych dzieci wizytę u lekarza należy zaplanować niezwłocznie z przewidywalnością hospitalizacji. Lekarz zleca badania laboratoryjne na podstawie wymazu z gardła na obecność maczugowców błonicy.
W pierwszej kolejności należy odizolować chorego od innych osób w rodzinie, a jednocześnie wszystkie osoby, które miały styczność z chorym należy również przebadać, szczególnie dotyczy to osób, które stykały się z chorym w okresie inkubacji choroby, czyli w czasie 4 do 6 dni przed pojawieniem się pierwszych symptomów. Izolację chorego można zakończyć dopiero wtedy, gdy w ciągu 6 kolejnych dni nie stwierdzi się w próbkach pobieranych z nosa i gardła bakterii maczugowca błonicy.
Choremu , po zdiagnozowaniu choroby, podaje się antybiotyk oraz antytoksyny. Gdy dochodzi do zablokowania dróg oddechowych i występuje niebezpieczeństwo uduszenia się pacjenta, wykonuje się zabieg tracheotomii:polega on na przecięciu tchawicy i wprowadzenia do niej rurki umożliwiającej choremu oddychanie. Najczęściej w leczeniu stosuje się penicylinę, chociaż ma ona tutaj znaczenie drugorzędne. Podstawą leczenia jest wstrzyknięta do organizmu dawka surowicy zawierająca antytoksynę błoniczą. Ponadto podaje się wit. C, B oraz kokarboksylazę.
Dyfteryt – powikłania
U dorosłych pacjentów, powikłania po przebytej błonicy dotykają przede wszystkim serce oraz układ oddechowy. Dlatego zalecane jest aby przez cały proces rekonwalescencji powstrzymać się od wysiłku fizycznego, w miarę możliwości bardzo powoli wracać do aktywnego życia.
Dyfteryt – profilaktyka
Podstawową metodą profilaktyki jest szczepionka tzw. Di-Per-Te, podawana obowiązkowo również w naszym kraju. Szczepionkę aplikuje się dziecku w drugim, trzecim i czwartym miesiącu po urodzeniu.
