Atrofia pochwy, inaczej zanikowe zapalenie pochwy, to dolegliwość, która dotyka przede wszystkim kobiety po menopauzie. Bywa bardzo dużym utrudnieniem i obniża jakość życia, a zwłaszcza tego seksualnego. Atrofia pochwy może też dotknąć młode kobiety, które borykają się z problemami natury hormonalnej. Choroba ta może doprowadzić nawet do zaniku pochwy.
Atrofia pochwy – przyczyny
Atrofia pochwy to stopniowe zmniejszanie się grubości nabłonka ścian pochwy. Za jej główną przyczynę uznaje się niedobór estrogenów, nazywany inaczej hipoestrogenizmem. Estrogeny to hormony, które pomagają utrzymać prawidłowy dopływ krwi do tkanek pochwy. Estrogeny są też pomocne w utrzymaniu elastyczności jej ścian, a także pobudzają produkcję nawilżających ją substancji – pod warunkiem, ze ich stężenie w organizmie jest prawidłowe.
Kiedy poziom estrogenów zaczyna się zmniejszać, liczba komórek tworzących błonę śluzową pochwy ulega zmniejszeniu, a dodatkowo spada odpowiedni poziom nawilżenia jej ścian. Właśnie dlatego nabłonek pochwy staje się coraz cieńszy, a w efekcie pochwa staje się węższa i krótsza. Dodatkowo w takim środowisku z łatwością mogą namnażać się bakterie. Do zmniejszenia stężenia estrogenów w organizmie dochodzi najczęściej po menopauzie, a więc pomiędzy 50. a 70. rokiem życia – wtedy jajniki nie produkują już tych hormonów.
Może się jednak zdarzyć, że atrofia pochwy dotknie kobietę znacznie młodszą. Pozostałe przyczyny rozwoju choroby to zmniejszenie lub całkowite zahamowanie produkcji estrogenów w wyniku usunięcia jajników lub ich uszkodzenia przy radio- bądź chemioterapii. Zanikowe zapalenie pochwy może być też spowodowane stosowaniem leków z grupy SSRI (służą do leczenia depresji) lub z grupy SERM (służą do leczenia osteoporozy).
Atrofia pochwy – objawy
Do podstawowych symptomów rozwijającej się atrofii pochwy zaliczamy m.in. suchość pochwy, nieprawidłowe upławy, a także podrażnienie i swędzenie – zarówno pochwy, jak i sromu. Dodatkowymi objawami będą głównie uczucie pieczenia i ból przy chodzeniu. Pamiętajmy również o skłonności do tworzenia się nadżerek nabłonka i wybroczyn (nawet przy niewielkim urazie pochwy) oraz objawy ze strony układu moczowego:
- parcie na pęcherz,
- nietrzymanie moczu,
- ból w czasie oddawania moczu,
- częstomocz,
- krwiomocz.
Kobiety, które prowadzą aktywne życie seksualne, mogą ponadto uskarżać się na ból w czasie stosunku (tzw. dyspareunia) i plamienie lub krwawienie z pochwy już po stosunku. Wymieniowe wyżej objawy będą bardziej nasilone u kobiet bardzo szczupłych lub borykających się z cukrzycą. Jako, że w czasie stosunku przepływ krwi przez narządy miednicy małej zwiększa się, objawy atrofii pochwy u kobiet bardzo aktywnych seksualnie są mniej nasilone lub nie pojawiają się wcale.
Atrofia pochwy – diagnostyka
Kobieta, która podejrzewa u siebie rozwijającą się atrofię pochwy, powinna niezwłocznie udać się do lekarza. Ten oceni ciągłość i grubość nabłonka pochwy, wydzielinę pochwową, pH pochwy, barwę jej ścian oraz cytologiczny indeks dojrzałości. Jeśli badania te potwierdzą zanikowe zapalenie pochwy, konieczne będzie wdrożenie odpowiedniej terapii.
Atrofia pochwy – leczenie
Leczenie atrofii pochwy polega głównie na uzupełnieniu niedoborów estrogenów w organizmie, a ten cel można osiągnąć poprzez zastosowanie hormonalnej terapii zastępczej. W jej skład wchodzą leki o odpowiednio niskich dawkach. Nie można jednak zastosować tej terapii w przypadku pacjentek, które miały w przeszłości raka piersi, ponieważ estrogeny mogą ponownie pobudzić do wzrostu komórki nowotworowe.
Kiedy atrofia pochwy doprowadziła do niewielkich zmian, wystarczającym sposobem leczenia może okazać się stosowanie lubrykantów i środków nawilżających. Przy bardzo uciążliwych objawach można dodatkowo zastosować maść, krem lub żel zawierający estrogeny. Czasem lekarz zaleci również specjalny krążek dopochwowy z estrogenami.
Leczenie to jednak nie jedyny sposób walki z atrofią pochwy. Pacjentka powinna używać specjalistycznych preparatów do higieny intymnej oraz nosić przewiewną bieliznę. Ze swojego jadłospisu trzeba wykluczyć alkohol, pieprz, czekoladę i paprykę, niewskazane jest palenie papierosów – wszystkie te czynniki mogą nasilać objawy choroby.
Atrofia pochwy – życie z chorobą
Kobiety po menopauzie, u których zdiagnozowano atrofię pochwy, muszą przykładać dużą wagę do higieny intymnej. Są one bardziej narażone na infekcje narządów rodnych oraz dróg moczowych. Często muszą borykać się dodatkowo z zapaleniem pochwy i sromu. Przyczyną tej dolegliwości jest namnażanie się wirusów i bakterii, które w wyniku niedoboru estrogenów z łatwością mogą przedostać się w głąb pochwy.
Przy niedoborach estrogenów trzeba również uważać na mięśnie utrzymujące wszystkie narządy kobiecego układu rozrodczego. Wraz z upływem czasu stają się one coraz słabsze. Może to doprowadzić do przesunięcia się macicy, pęcherza z cewką moczową, czasem nawet odbytnicy do kanału pochwy.
Bardzo ważne jest obserwowanie swojego ciała. Przy atrofii pochwy nie zdarzają się plamienia lub krwawienia z dróg rodnych. Jeśli taki objaw się pojawi, należy szybko udać się do lekarza, ponieważ jego przyczyną może być nawet rak trzonu macicy.
